Volgens de laatste voorlopige uitslagen kreeg Poetin ruim 70 procent van de stemmen. Als tweede eindigde de communist Nikolaj Charitonov, met iets minder dan 15 procent van de stemmen. De rest van de kandidaten bleven onder de vijfprocentsgrens. Daarbij deed de optie ”tegen allen” het met ruim 3,5 procent opvallend goed.

De herkozen Poetin heeft inmiddels beloofd de komende vier jaar alle democratische verworvenheden in Rusland te garanderen. Hij vertelde dit vannacht tijdens een rechtstreeks op de Russische televisie uitgezonden persconferentie.

„We zullen het meerpartijensysteem en de burgermaatschappij versterken en er ook alles aan doen om de persvrijheid te behouden”, aldus een ontspannen ogende en geheel in het zwart geklede Poetin. Ook beloofde hij de stabiliteit en de economische groei verder te stimuleren. „Dit moet voorzichtig gebeuren, zonder het vertrouwen van de bevolking te schaden.”

De Russische bevolking ging zondag massaal naar de stembus. De opkomst lag op zo’n 63 procent, en dat is hoger dan tijdens de parlementsverkiezingen van december. Het Kremlin had er rekening mee gehouden dat er minder dan 50 procent van de kiezers zou komen opdagen. In dat geval zouden de verkiezingen ongeldig zijn verklaard.

Om de vermeende apathie onder de bevolking te bestrijden hadden de autoriteiten er de afgelopen dagen alles aan gedaan om de kiezer naar de stembus te krijgen. Zo riepen religieuze en regionale leiders via de televisie de bevolking op haar burgerplicht te vervullen.

Ook werden de kiezers naar de stembus gelokt met aantrekkelijke aanbiedingen, zoals waardebonnen voor gratis bezoekjes aan de kapper of de sportclub. En vooral in afgelegen provincies staken weer heuse Sovjetmethoden de kop. Verschillende overheidsinstellingen verplichtten daar hun medewerkers te gaan stemmen. Ze moesten dit van tevoren schriftelijk vastleggen.

In grote steden zoals Moskou en Sint-Petersburg grepen de autoriteiten terug op de beste tradities uit de Sovjet-Unie. Zij toverden hun stemlokalen -die zich meestal in schoolgebouwen bevonden- om in een soort café’s waar op grote schaal voedsel en frisdrank tegen gereduceerde prijzen werd aangeboden. En buiten de stemlokalen stonden versterkte luidsprekers met populaire muziek die de passieve kiezers naar de stembus moesten lokken.

Lang niet alle kiezers konden dit echter waarderen, zoals ook bleek in het 49e kiesdistrict in het centrum van Moskou. „Het lijkt wel alsof we weer in de Sovjet-Unie leven”, zegt arts Olga Aleksejeva als ze naar de muziekluidsprekers en de rode spandoeken wijst. „Dezelfde gecreëerde gezelligheid als vroeger.”

Ze is na lang twijfelen toch maar gaan stemmen. „Ik heb het vakje ”tegen allen” aangekruist. Poetin heeft maar weinig veranderd de afgelopen jaren en het blijft onduidelijk wat hij nu precies wil. En zijn tegenkandidaten zijn niet serieus te nemen, behalve misschien Irina Chakamada, maar dat vind ik een heel onprettige persoonlijkheid.”

De hbo-docente Alla Moisejeva heeft wel voor de liberale Chakamada gestemd. „Ik wil op die manier aan Poetin laten zien dat er ook nog andere geluiden in het land zijn. En haar programma vind ik het meest redelijke.”

Maar zij behoort tot een kleine minderheid in haar district. De meesten stemmen op Poetin, ook programmeur Irina Nikolajevna. „Wij hebben het onder Poetin beduidend beter gekregen. Meer stabiliteit en ook meer inkomen. Ik kan nu veel meer kopen en doen dan vier jaar geleden. Met Poetin weten we in ieder geval waar we aan toe zijn, met de andere kandidaten is dat nog maar de vraag.”

Er was in en om de Moskouse stemlokalen opvallend veel politie aanwezig. Ook waren er veel verkiezingswaarnemers actief, zowel Russische als buitenlandse. Een aantal van hen zegt onregelmatigheden te hebben geconstateerd, maar er lijkt geen fraude op grote schaal te hebben plaatsgehad.

Wel is er grote kritiek op de gevoerde verkiezingscampagne, waarbij volgens critici op grote schaal het staatsapparaat is ingezet ten gunste van president Poetin. Dit uitte zich vooral in de staatsmedia, die volledig in het teken stonden van de herverkiezing van de zittende president. De rest van de kandidaten kreeg nauwelijks aandacht.

Poetins tegenkandidaten beklaagden zich er over dat de president weigerde met hen in discussie te gaan tijdens de verkiezingsdebatten. De verkiezingen zijn volgens hen daarom ondemocratisch verlopen. Ze worden in hun kritiek gesteund door onder meer de OVSE en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, die Poetin zondag verweet de media voor zijn eigen politieke doeleinden te misbruiken.

Zowel in Rusland als in het Westen is er een groeiend pessimisme over de richting waarin de Russische rechtsstaat zich ontwikkeld. In zijn streven naar stabiliteit heeft Poetin steeds minder oog voor de democratische grondwaarden, zoals mensenrechten, persvrijheid en politieke pluriformiteit.

De Doema wordt inmiddels geheel overheerst door de Poetin-gezinde partij Verenigd Rusland. Haar enige opdracht is het onvoorwaardelijk steunen van het beleid van de president en het neutraliseren van alle oppositie.

De Russische radio en televisie zijn onder grotere druk komen te staan om toch vooral Kremlin-vriendelijke informatie uit te zenden. In Tsjetsjenië worden nog steeds op grote schaal de mensenrechten geschonden. En de arrestatie van Yukos-baas Michail Chodorkovski ten slotte laat zien dat er nog steeds geen sprake is van een onafhankelijke rechtspraak, ondanks de doorgevoerde juridische hervormingen.