Edward Cornelis Florentius Alfonsus Schillebeeckx werd op 12 november 1914 in Antwerpen geboren. Zijn ouders waren vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog naar die stad gevlucht vanuit hun woonplaats Kortenberg, in Vlaams-Brabant.

Twintig jaar later deed Edward, in navolging van zijn oudere broer Louis, intrede bij een kloosterorde. Hij studeerde theologie en filosofie in Leuven. Een docent, broeder Dominicus (J. de Petter), bracht Schillebeeckx in contact met het werk van Kant, Freud en Hegel. Het zou zijn visie op de relatie tussen theologie en filosofie en tussen kennis en werkelijkheid blijvend beïnvloeden.

Schillebeeckx werd in 1941 tot priester gewijd. Vanaf 1943 doceerde hij dogmatiek in Leuven. Na de Tweede Wereldoorlog vervolgde Schillebeeckx zijn studie aan het dominicaanse college Le Saulchoir in Parijs. Daar promoveerde hij in 1951 op de sacramentenleer bij Thomas van Aquino (1225-1274), op wiens werk hij al door De Petter was geattendeerd.

In 1957 kwam Schillebeeckx naar Nederland. Hij was benoemd tot hoogleraar systematische en historische theologie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen.

Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) was Schillebeeckx adviseur van de Nederlandse bisschoppen. In 1960 schreef hij in naam van de bisschoppen een herderlijke brief om mensen te informeren over het concilie. Deze brief werd bekend door de wijze waarop Schillebeeckx de relatie tussen kerkleden en de kerkelijke hiërarchie beschreef: bisschoppen en paus hebben in zijn ogen als taak het leven van gelovigen tot uitdrukking te brengen, en niet andersom.

Schillebeeckx stond op de drempel van een nieuwe tijd, stelt zijn biograaf, de Tilburgse hoogleraar Erik Borgman. Schillebeeckx zocht naar aansluiting van het christelijk geloof bij de seculiere mens. Daarvoor bestudeerde hij opnieuw het leven van Jezus. Die studie vond in 1974 haar neerslag in ”Jezus, het verhaal van een levende”. Voor zijn boeken over Jezus en over de ambten moest Schillebeeckx zich tot driemaal toe verantwoorden bij de kerkelijke autoriteiten. Tot een veroordeling vanwege zijn progressieve opvattingen kwam het echter niet.

De rooms-katholiek theoloog ontkende de opstanding van Jezus als objectieve gebeurtenis. Ook zag hij elementen van de waarheid in andere religies. „God is zo rijk aan waarheid dat Hij niet door één bepaalde godsdienst geheel vertolkt kan worden.” Met zijn stelling dat buiten de wereld geen heil gevonden kan worden, ging hij in tegen het kerkelijke standpunt dat er buiten de kerk geen heil is.

Schillebeeckx richtte in 1961 het Tijdschrift voor Theologie op. In 1982 ontving hij voor zijn werk als theoloog de Erasmusprijs. Een jaar later ging hij met emeritaat.

Edward Schillebeeckx overleed op 29 november 2009 in zijn woonplaats Nijmegen. Hij werd 95 jaar. De in 1989 opgerichte stichting Edward Schillebeeckx houdt het erfgoed van de theoloog levend.

Zie ook:

In memoriam Edward Schillebeeckx (1914-2009) (Reformatorisch Dagblad, 24-12-2009)

Theoloog Edward Schillebeeckx overleden (Reformatorisch Dagblad, 24-12-2009)

De droom van Schillebeeckx (De Waarheidsvriend, 03-03-1983)

Scheidende Schillebeeckx tot commandeur benoemd : Na zesentwintig jaar Nijmeegse Universiteit (Reformatorisch Dagblad, 12-02-1983)

Afscheidscollege prof. Schillebeeckx (Reformatorisch Dagblad, 11-12-1982)

Prof. Schillebeeckx ontving Erasmusprijs : Eerste theoloog onderscheiden (Reformatorisch Dagblad, 18-09-1982)

Eredoctoraat Schillebeeckx (Reformatorisch Dagblad, 05-06-1980)