De brieven bevonden zich aan boord van Nederlandse handelsschepen die tijdens zeeslagen werden buitgemaakt door de Britten. Daardoor kwamen ze nooit aan bij de geadresseerden. Directeur Perry Moree van culturele instelling ZB (Planbureau en Bibliotheek van Zeeland) maakte het plan deze week bekend. Als maritiem historicus heeft hij studie gemaakt van de brievencollectie. Onder de naam ”sailing letters” ligt deze opgeslagen in meer dan 3000 dozen in het Brits Nationaal Archief in Londen. De epistels zijn volgens Moree in prima staat en „geven een mooi beeld van het leven van gewone Zeeuwen in die tijd.” In totaal gaat het om 40.000 brieven. De meeste zijn geschreven door werknemers van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC), onder wie veel Zeeuwen.

Moree: „Middelburg was in die tijd de tweede stad van de Republiek. De marine zat er en de VOC en de WIC. De kans is dan natuurlijk groot dat het aandeel Zeeland fors is wanneer je in een archief een collectie als deze aantreft. De brieven waren gericht aan inwoners van onder meer Goes, Vlissingen, Zierikzee, Middelburg en Veere.”

Een ervan is geschreven door Willem Crul. Hij schreef in 1781 aan zijn zus Maria Kok in Middelburg, die aan de Turfkaai een herberg dreef. Crul werkte op een plantage van de WIC in Suriname, een brief uit dat land naar Zeeland was gemiddeld negen maanden onderweg. Maar déze kwam nooit aan omdat de brief van Crul door de Britten tijdens de Vierde Engelse Oorlog werd buitgemaakt.

Moree wil alle in beslag genomen brieven van de Zeeuwen (zowel verzenders als beoogde ontvangers) digitaal voor het Zeeuwse publiek beschikbaar stellen op de website van ZB. Hij doet een oproep aan geïnteresseerden om belangeloos te helpen bij het transcriberen van de brieven. „De tekst wordt dan overgezet naar ouderwets Nederlands. Het is de bedoeling dat die getranscribeerde teksten op hun beurt worden hertaald in hedendaags Nederlands, zodat ze voor iedereen makkelijk te lezen zijn.” Moree hoopt dat vrijwilligers ook willen meewerken aan een beoogde zoektocht naar de mensen achter de briefschrijvers en naar de gebouwen die in de brieven worden genoemd.

„Ik weet inmiddels dat het pand genaamd ”Zoutelande” waar de zus van Willem Crul haar herberg had, zich tegenover het gebouw van ZB bevindt.”

Moree (54) heeft al een mogelijke naam voor zijn project, dat in januari van start gaat. „We denken aan ”Zee(uw)post”. In het eerste kwartaal van 2016 hopen we de eerste brieven op onze website te kunnen plaatsen.”

Bijzonder is dat de brieven vaak zijn geschreven door mensen over wie gewoonlijk weinig historisch materiaal is te vinden. Het personeel van VOC en WIC kwam niet zelden uit het gewone volk. „Juist briefwisselingen tussen gewone mensen uit die tijd zijn niet of slecht bewaard. In dit Britse archief zijn die nog onaangetast en in originele staat te bekijken.

Ze geven een beeld van het dagelijks leven van gewone mensen. Hoe woonden ze? Hoe ging het met hun familie? Was er ziekte of dood in de familie? De brieven blijven wel in dat Londense archief. Om ze op de ZB-site te krijgen, moeten we ze scannen. Ze mogen Engeland niet uit, het gaat hier om oorlogsbuit die formeel Brits bezit is.”

De „schatkist”, zoals de directeur de collectie noemt, werd in 1980 herontdekt door een Nederlands historicus.