De weg naar de Oost-Oekraïense stad Donetsk gaat precies tussen de vuurlinies door. Terwijl de strijdende partijen zich schuilhouden, is de ravage van de oorlog tussen het Oekraïense leger en de pro-Russische rebellen te zien. Bruggen zijn ingestort, benzinestations zijn verwoest, een spoorlijn naar een fabriek ligt in duigen, en de wegwijzers langs de route zitten vol met kogelgaten. De weg zit vol kuilen vanwege de tanks die er overheen zijn gereden.

De oorlog raakt niet alleen de infrastructuur, die een pijler onder de economie is. De strijd raakt ook de bedrijvigheid. Donetsk is het centrum van de steenkool- en staalindustrie in Oost-Oekraïne. Maar nu is de stad bijna voor de helft leeggelopen.

Voorafgaand aan het conflict telde de stad 1 miljoen inwoners. Maar sindsdien zijn veel bewoners gevlucht voor het geweld. In de Artjomstraat, de hoofdstraat van Donetsk, zijn bij veel winkelpanden ramen en deuren dichtgetimmerd. Ze staan te koop of te huur.

Een tankstation in de stad verkoopt geen brandstof, eenvoudigweg omdat er geen aanvoer is. Het zakendoen ligt veelal stil, want de Oekraïense autoriteiten hebben het bankensysteem afgesneden. De pinautomaten 
en de ramen van de banken zit-
ten onder een laag stof. Kiev betaalt de pensioenen niet uit.

De situatie in de stad Donetsk is tekenend voor de rest van de volksrepubliek. De hele economie ligt er zo goed als stil.

Een tweede obstakel dat de pro-Russische rebellen en hun zelfbenoemde Volksrepubliek Donetsk treft, is de economische blokkade vanuit Kiev. Geen product of medicijn komt uit Oekraïne, of het moet gaan via de zwarte handel. Ga maar op eigen benen staan, luidt het devies.

Daarom kan de Volksrepubliek Donetsk niet zonder Rusland. Van het overheidsbudget komt 70 procent uit Moskou, schat Aleksandr Tsjodakovski (42), rebellencommandant en secretaris van de Veiligheidsraad van de Volksrepubliek Donetsk.

Zonder deze financiële steun valt de Volksrepubliek Donetsk om, beaamt hij. Door deze geldstroom betaal je haast overal in Russische roebels in plaats van Oekraïense grivna’s. Supermarkten hebben een aparte grivna-
kassa, waar geen caissière zit 
en niemand in de rij staat. De 
roebelkassa’s draaien volop. Vrijwel alle producten in de supermarkten komen uit Rusland. 
Net als de medicijnen bij de apotheek.

„Van de winter waren de schappen leeg”, zegt de 51-jarige apothekeres Galina, die een maandsalaris heeft van 7000 roebel (97 euro). Ze verloor haar baan bij een andere apotheek omdat de eigenaar de winkel sloot en de stad verliet vanwege de oorlog. Sinds maart heeft Galina weer werk. „Met dank aan Rusland hebben we zelfs een breder assortiment dan toen we Oekraïense medicijnen hadden.”

Onbereikbaar loon

Maar lang niet iedereen heeft genoeg geld om medicijnen te betalen. „De prijzen liggen vier tot vijf keer hoger dan voor het conflict omdat ze op Russische salarissen zijn gebaseerd”, beweert Galina. Een onbereikbaar loon voor de gemiddelde Oekraïner.

Bij de Republikeinse banken kunnen burgers hun belasting en vaste lasten betalen, en worden de pensioenen uitgekeerd. Er staat een rij met gepensioneerden die hun geld komen halen. Maar genoeg is dat bedrag niet. Van een pensioen van 2000 roebel (28 euro) valt niet te leven als alleen het appartement al de helft kost. In de winter komen daar straks nog de stookkosten bij. Op straat verkopen gepensioneerden fruit en groente uit hun moestuin.

Ondanks alle problemen bestaat er werkgelegenheid in de Volksrepubliek Donetsk. Dat bewijzen ook de zeker 400 vacatures in het werkgelegenheidscentrum van Donetsk. Mede doordat inwoners de stad hebben verlaten, zijn er vacatures ontstaan. Op papiertjes staan de gezochte krachten: onder andere ingenieurs, psychologen en docenten. Lilja Ribas (28) gaat een cursus volgen om zich te laten omscholen tot naaister. Ze woont weer in Donetsk nu de gevechten zijn geluwd. Behalve de vaste banen zijn er ook 1200 tijdelijke vacatures. Via deze weg probeert het werkgelegenheidscentrum mensen aan een vaste baan te helpen, legt de 55-jarige directrice, Jekaterina Asadoelina, op haar werkkamer uit.

Er lijken enkele lichtpuntjes te zijn. Door het bestand tussen het Oekraïense leger en de rebellen keren burgers terug. Steeds meer winkels openen hun deuren.

Het gaat er vooral om dat de bedrijvigheid in de stad toeneemt, stelt Asadoelina. Dan moet de economie gaan draaien. „Veel ondernemingen liggen stil omdat de eigenaren uit angst voor de oorlog zijn vertrokken. Het belangrijkste is dat zij weer terugkeren.”

Dit is het eerste deel in een vierluik over Oost-Oekraïne.