In het plan stelt Zijlstra voor om vluchtelingen die een tijdelijke verblijfsstatus hebben gekregen zo veel mogelijk op één lijn te stellen met vluchtelingen die net het land zijn binnengekomen en nog in de noodopvang verblijven.

Concreet zou het plan erop neerkomen dat onder meer de huisvesting van vluchtelingen met een tijdelijke verblijfsstatus sterk versoberd wordt. Op dit moment zijn gemeenten nog verplicht hun, net als een aantal andere groepen, met voorrang een sociale huurwoning toe te wijzen. Zijlstra vindt dat sobere, containerachtige woningen volstaan.

Ook de toegang tot sociale voorzieningen voor deze groep moet volgens Zijlstra worden versoberd. Minimaal zak- en kleedgeld volstaat volgens hem; de toegang van deze vluchtelingen tot de bijstandsuitkering moet volgens hem worden afgeschaft.

De VVD-leider staat ook versoberingen voor in de medische zorg. Bij het lanceren van zijn plan noemde hij het onbestaanbaar dat een asielzoeker in Nederland een ooglidcorrectie krijgt vergoed.

Op deze stellingname kwam veel kritiek. „Riskeren mensen hun leven voor een kunstgebit? De VVD blaast het draagvlak voor opvang op en ridiculiseert mensen die vluchten voor oorlog”, aldus SP-leider Roemer in een reactie.

Nadat andere oppositiewoordvoerders zich in dezelfde geest uitlieten, kwam Zijlstra op dit onderdeel van zijn plannen terug.

Inmiddels is ook duidelijk dat zijn uitlatingen op dit punt geen hout snijden. Voor vluchtelingen in de noodopvang is er de zogeheten Regeling Zorg Asielzoekers. Deze wordt uitgevoerd door zorgverzekeraar Menzis en biedt alleen dekking voor plastische chirurgie op medische indicatie. Asielzoekers die een verblijfsstatus krijgen, moeten een basisverzekering afsluiten tegen ziektekosten. Ook het basispakket vergoedt slechts de medisch noodzakelijke plastische chirurgie.

Een woordvoerster van VluchtelingenWerk Nederland stelde vanochtend dat voorstellen van de VVD om oorlogsvluchtelingen uit bijvoorbeeld Syrië versneld terug te sturen evenmin hout snijden. „Zij krijgen een zogeheten B-status. Dat houdt in dat ze hier vijf jaar mogen blijven, maar eerder kunnen worden teruggestuurd, namelijk wanneer de situatie in hun land weer veilig genoeg is.”

Om geen olie op het vuur te gooien, onthield PvdA-leider Samsom zich dit weekeinde van commentaar op het plan van de VVD. In het AD van vanochtend sprak hij echter van een onhaalbaar plan dat zelfs kan zorgen voor een „perverse ratrace” tussen verschillende West-Europese landen. Samsom verwees verder naar recente bijeenkomsten van Europese asielministers waarin is afgesproken dat vluchtelingen juist zo eerlijk mogelijk over alle Europese lidstaten moeten worden verdeeld.

Volgens CDA-leider Buma (CDA) komt het voorstel te laat. „Een jaar geleden was het al noodzakelijk om tijdelijke opvang voor oorlogsvluchtelingen in te voeren en te koppelen aan sobere opvang.”