1 Beerput helemaal open

Schone diesels met veel minder CO2- en NOx-uitstoot – Volkswagen pronkt er al jaren mee. Maar de beerput bij de Duitse autoproducent is helemaal open nu de Amerikaanse milieudienst EPA gisteren meldde dat honderdduizenden VW’s en Audi’s terug moeten naar de garage: ze voldoen niet aan de milieuwetgeving Clean Air Act.

Het gaat om Jetta’s, Golfs, Beetles en Passats uit de jaren 2009 tot en met 2015, en om de dieseluitvoering van de Audi A3.

Deze wagens hebben technologie die de uitstoot van schadelijke stoffen beperkt, maar daardoor leveren ze wel minder prestaties. Om dat te compenseren, installeerde VW software die het mogelijk maakt de uitstootbeperking alleen in te schakelen bij officiële controles. In het dagelijks gebruik zijn de auto’s viezer.

2 Klein marktaandeel

Als het allemaal waar is, is het niet fraai van VW, zegt Ben Dankbaar, emeritus hoogleraar bedrijfskunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. „Dieselauto’s hebben echter in de VS een klein marktaandeel. VW verkocht er in zes jaar nog geen half miljoen.”

De gemiddelde Amerikaan vindt een dieselmotor iets voor een tractor. Dankbaar: „Diesels zijn zuiniger dan benzineauto’s, maar dat argument telt in de VS niet zo. Daar kijkt men vooral naar de uitstoot van fijnstof door diesels, en Amerikaanse autoproducenten zullen dit gevaar nu eens te meer onderstrepen. Daarom is het geknoei door VW wellicht schade-lijker voor fabrikant zelf dan voor het milieu.”

3 Beurskoers en boete

Meteen nadat VW erkende te hebben gesjoemeld („We hebben het vertrouwen van onze klanten en het publiek geschonden.”), dook het aandeel op de beurs in Frankfurt naar beneden. Op het dieptepunt stond het aandeel gisteren 22 procent lager.

Daarmee daalde de beurswaarde van het grootste autoconcern van Europa in korte tijd van 76 naar 60 miljard euro.

De reden? Beleggers vrezen dat de winst van het concern naar beneden duikt als de Amerikaanse autoriteiten de Duitsers een boete opleggen. Volgens The New York Times hangt VW een rekening boven het hoofd van 33.000 euro per gesjoemelde auto. Dat is fors hoger dan de verkoopwaarde. De boete kan oplopen tot bijna 16 miljard euro.

4 Boete goed te betalen

Een aanslag van 16 miljard euro – kan VW dat wel betalen? Bovendien kan de imagoschade die VW nu oploopt, zich vertalen in dalende verkoopcijfers, waarschuwt de Amerikaanse kredietbeoordelaar Fitch. En dat terwijl VW de VS als groeimarkt zag.

Toch ziet Fitch geen reden om nu al de kredietwaardigheid van het autoconcern (een relatief hoge A-status) naar beneden bij te stellen: Volkswagen AG verdient genoeg. Vorig jaar behaalde de Duitse fabrikant een nettowinst van 11,1 miljard euro, bijna 9 procent meer dan in 2013. Eventueel, suggereert Fitch, kan VW eerst besparen op investeringen.

5 Interne machtsstrijd

„Europa’s grootste autoconcern is bezig zichzelf opnieuw uit te vinden”, zei VW’s bestuursvoorzitter Winterkorn vorige week bij de start van de internationale autotentoonstelling (IAA) in Frankfurt. Deze woorden hebben nu een nieuwe lading gekregen.

„Volkswagen heeft er intern een probleem bij: , zegt emeritus hoogleraar Dankbaar. Onlangs werd het contract van Winterkorn verlengd tot 2018. Dit betekende dat hij het gevecht om de macht had gewonnen van Ferdinand Piëch. De president-commissaris van VW betichtte Winterkorn ervan ongeschikt te zijn als VW-topman. Dankbaar: „Piëch kan de dieselaffaire aangrijpen om zijn gelijk te halen.”

De Duitse hoogleraar Ferdinand Dudenhöffer ziet het somber in voor Winterkorn. „Als hij van het geknoei heeft afgeweten, is dat desastreus”, zegt de kenner van de Europese auto-industrie in de Duitse media. „En als hij er in zijn functie niets van heeft afgeweten, is dat minstens zo erg.”