Het is stil rond het paleis. De grote restauratiewerkzaamheden moeten nog beginnen. Dranghekken rond het paleis geven duidelijk aan waar de bezoekers wel en niet mogen komen. Het Rijksvastgoedbedrijf plaatste op het voorplein een tijdelijk gebouw. Daar worden de gasten ontvangen, kunnen zij hun jas en tas opbergen en na het bezoek nog een boek over de Oranjezaal kopen – fotograferen is binnen verboden.

Elke twintig minuten vertrekt hiervandaan straks een groep van twintig mensen met een gids naar het paleis. De groep gaat niet via de grote trap het paleis binnen. De brede treden zijn afgezet en blijven gereserveerd voor de gasten van de koning als de koning en koningin over drie jaar op het paleis wonen. Via de dienstingang aan de zijkant van het bordes gaat de groep naar binnen.

Obama

Vandaar loopt een trap naar de vestibule, de ontvangsthal van het paleis. Die ruimte is ter gelegenheid van de openstelling ingericht met schilderijen en kroonluchters. Hier gingen wereldleiders als president Obama van de Verenigde Staten en de Chinese president op de foto voorafgaand aan het diner met koning Willem-Alexander tijdens de nucleaire top begin vorig jaar. Nu krijgen de bezoekers op dezelfde plek een video over de geschiedenis van het paleis en de Oranjezaal te zien.

Dan gaan de deuren van de achthoekige Oranjezaal met zijn vele schilderijen open. Binnen overheerst de rust en dat blijft ook enkele minuten zo. „We merken dat de zaal overweldigend is voor veel bezoekers. Onder de indruk van de schilderijen en de grootte kijken ze stil rond”, zegt prof. dr. Johan de Haan.

De zaal is voor Nederland uniek in zijn soort, en ook elders in Europa zijn er weinig vergelijkbare ruimten uit de zestiende eeuw te vinden, zegt de Nijmeegse hoogleraar en kenner van historische interieurs.

De zaal is één groot eerbetoon aan stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647) legt de Nijmeegse hoogleraar uit. „Zijn vrouw, Amalia van Solms, was de grote drijfveer achter de bouw van Paleis Huis ten Bosch. Toen Frederik Hendrik nog voor het paleis afwas overleed, besloot zij de centrale zaal van het paleis in te richten als eregalerij voor haar man.” Amalia van Solms liet in de jaren 1648-1652 onder regie van de bekende architect Jacob van Campen –ook bouwer van het Paleis op de Dam– twaalf kunstenaars aan tientallen doeken, panelen en gewelfschilderingen werken.

Het is een zaal met een duidelijke boodschap: „Zonder Oranje, zonder Frederik Hendrik zou de Republiek der Verenigde Nederlanden niet zijn wat ze was geworden: een onafhankelijk en zeer welvarende natie. En daarachter ligt de boodschap: houd onze familie in ere. Amalia van Solms positioneerde de Oranjes als vorsten aan het hoofd van de natie”, licht De Haan toe.

Elk doek vertelt aan de hand van de klassieke mythologie een deel van het leven van Frederik Hendrik, laat De Haan zien. De geboorte –terwijl prins Willem van Oranje en Louise de Coligny toekijken–, zijn opleiding, maar vooral ook zijn overwinningen als legerleider. Het grootste doek –„echt een lel, zulke grote doeken zijn er bijna niet in Europa”– toont de prins als overwinnaar.

Boven dat grote doek is de dood van de prins uitgebeeld. „Geloof, Hoop en Liefde voeren hem naar de hemel. En op het paneel daarboven straalt licht uit de hemel met daarin de Hebreeuws letters van het woord Jahweh, God.”

Een duidelijke verklaring waarom in de zaal nadrukkelijk voor de klassieke en niet voor de Bijbelse symboliek is gekozen, heeft de hoogleraar niet. „De Bijbel was belangrijk in die tijd en Amalia was een zeer gelovige vrouw. Soms zie je die twee vormen naast elkaar, zoals in het Paleis op de Dam. Hier is voor de ene gekozen.”

Drie kwartier voor de rondleiding is weinig. Maar straks staat de volgende groep al weer voor de deur. En alleen zo kunnen totdat de zaal op 1 november dichtgaat 28.000 mensen de zaal bezoeken, zegt projectleider Alex Vermeulen van het Rijksvastgoedbedrijf.

Maandagmorgen worden de gratis entreekaarten voor weer een aantal weken vergeven. Op is op. Naar verwachting loopt het weer storm, net als bij de uitgifte van de eerste kaarten. Begrijpelijk!

>>bezoekdeoranjezaal.nl