Politicus moet „tijd en wijze weten”
„Het hart van een wijze zal tijd en wijze weten”, schreef enkele millennia terug Israëls koning Salomo. Politici gaat dat niet altijd goed af. Zo was het ronduit gênant om te zien hoe het Kamerlid Bontes (groep Bontes/Van Klaveren), in het debat van afgelopen donderdag, een trucje toepaste om CU-leider Slob in het nauw te drijven.
Slob had nu wel de mond vol van de vluchtelingenproblematiek, interrumpeerde Bontes, maar was het niet bijzonder hypocriet dat de ChristenUnie enerzijds burgers opriep om, als particulier, vluchtelingen in huis te nemen, terwijl anderzijds –zo bleek uit een onderzoekje door De Telegraaf– geen van de vijf CU-Kamerleden bereid was zélf een asielzoeker te huisvesten?
De interventie van Bontes was om twee redenen misplaatst. Om te beginnen inhoudelijk. De ChristenUnie hád burgers niet opgeroepen asielzoekers in huis te nemen. De partij had de óverheid opgeroepen om, in zoverre wet- en regelgeving het opnemen van asielzoekers door particulieren verhindert, die regels aan te passen. Dat is iets heel anders.
Dat politici wat zij prediken ook zelf in praktijk moeten brengen, ligt voor de hand. Daarom was het zo gek nog niet dat een aantal jaren geleden enkele journalisten, nadat 50PLUS-Kamerlid Krol het volk had vermaand dat het een burgerplicht was om na heftige sneeuwval je stoep schoon te vegen, eens bij de politicus langsgingen om te zien hoe zíjn stoepje er dan eigenlijk bij lag (vol met sneeuw, maar dat terzijde).
Van een dergelijke discrepantie tussen leer en leven was híér echter geen sprake. Betreurenswaardig was het daarom dat Bontes dit desondanks suggereerde en door versimpeling en verdraaiing van de werkelijkheid goedkoop probeerde te scoren.
Vervolgens is er nog een tweede reden waarom het optreden van Bontes niveau miste. Politici mogen elkaar vliegen afvangen, maar moeten wel weten wanneer daarvoor gelegenheid is en wanneer niet. Het debat van deze week over de dikke-ik-uitspraak van Rutte was voor fracties dé kans om nu eens wat meer diepgaand door te praten over onderliggende waarden en normen in de maatschappij, over wat politieke partijen ten diepste drijft en over de idealen die ze voorstaan.
Dit zijn thema’s die aan het Binnenhof maar zelden expliciet besproken worden. Als zich dan eindelijk zo’n kans voordoet, getuigt het van wijsheid als politici zelfbeheersing tonen, afzien van politiek met een kleine ”p” en geen kronkelige zijweggetjes inslaan. De meeste fracties beseften dat; Bontes blijkbaar niet.
Rest de vraag wat dan het nut is van zo’n debat over idealen, drijfveren en waarden. In de eerste plaats dwingt het politici, die week na week en maand na maand opgeslokt worden door de waan van de dag, opnieuw na te denken over waar het in het landsbestuur in de kern om gaat.
In de tweede plaats laten deze debatten aan de kiezers zien dat politiek meer is dan opportunisme. Zeker, het landsbestuur is niet zelden vol van eigenbelang, van intriges en van handige, slechts op het voordeel van de eigen partij gerichte manoeuvres. Maar er is meer. Veel politici stáán ergens voor. Voor sociaaldemocratische, voor liberale of voor christelijke waarden. Laat dat aan het Binnenhof zo en af en toe maar gezien en gehoord worden. Zodat kiezers de rode lijnen zien en voor zichzelf kunnen vaststellen bij welke maatschappijbeschouwing ze zich thuis voelen.
Wie debatten uit de 19e eeuw naleest, merkt dat daarin vaker en grondiger over ideologie werd gesproken dan nu, al klaagde ook Groen van Prinsterer in zijn tijd al dat de politiek zo incidentgedreven was. Maar aan het begin van de 21e eeuw lijkt soms álle ideologie van het Binnenhof verdwenen. Zo af en toe een dikke-ikken-debat houden, kan dat gemis een beetje compenseren.
Waarna de Kamer zich weer met frisse moed op de eindeloze stroom praktische problemen kan gaan storten. Politiek blijft nu eenmaal óók „de kunst van het haalbare.”
