„Het is zeer verontrustend wat er gebeurt in Oekraïne”, zei de Amerikaanse staatssecretaris voor de Luchtmacht, Deborah Lee James, in juni tijdens een bezoek aan de luchtvaartshow in Parijs. Ze zinspeelde toen al op het stationeren van de F-22 op Amerikaanse bases in Europa. Als de Verenigde Staten de hypermoderne luchtverdedigingsjager op pad sturen, is dat doorgaans een teken dat het ergens goed mis is. Het stealth toestel werd eerder door Washington richting Noord-Korea en Iran gedirigeerd.

Eind vorige week arriveerden er vier F-22’s op de luchtmachtbasis Spangdahlem in de Duitse Eifel. De toestellen van het 95th Fighter Squadron kwamen rechtstreeks vanuit Florida. Twee van de vier toestellen waren gisteren actief in Polen.

Wat doen de Amerikanen met hun duurste en modernste gevechtsvliegtuig in Europa? Wil Washington de Russen laten zien dat het de VS menens is? Het Pentagon voerde de militaire aanwezigheid in Europa in de afgelopen maanden al flink op. Zo werden een squadron A-10’s Thunderbolt, bijgenaamd het wrattenzwijn, en een squadron F-15’s naar Europa overgebracht voor luchtpatrouilles. Ook zijn B-2 stealth bommenwerpers en de wat oudere B-52’s gestationeerd in Groot-Brittannië. De Russen voeren de militaire spanningen regelmatig op met verkenningsvluchten van de zware TU-95-bommenwerpers boven Europa.

Polen

„De F-22 vertegenwoordigt het state of the art wapenarsenaal van de VS. Het is het beste wat de VS op dit terrein te bieden hebben”, zegt Dick Berlijn, oud-commandant der strijdkrachten en zelf jachtvlieger. „Met het sturen van vier F-22’s naar Europa geven de VS het signaal de ontwikkelingen in Europa zorgwekkend te vinden en bereid te zijn hun beste spullen in te zetten om de zich ontwikkelende situatie het hoofd te bieden.”

De directeur van Instituut Clingendael, Ko Colijn, stelt desgevraagd dat de stationering van de vliegtuigen vooral bedoeld is om Polen –en andere Oost-Europese NAVO-lidstaten– te laten zien dat de VS snel en op afstand te hulp kunnen snellen met moderne wapens. „De Polen dringen nogal aan op stationering van troepen en vestiging van permanente bases. De Amerikanen laten zo zien dat zij zo nodig ook op afstand hulp kunnen bieden.”

Het is voor Willem Helfferich, hoofdredacteur van het vaktijdschrift Onze Luchtmacht, duidelijk dat de Amerikanen belang hechten aan Europa. „De F-22 zal zeker indruk maken op Poetin en de zijnen vanwege de ongekende capaciteiten waar de Russen niet aan kunnen tippen.”

Vastbeslotenheid

Volgens het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, biedt de aanwezigheid van de F-22’s NAVO-partners trainingsmogelijkheden en geeft het de Amerikaanse piloten ervaring in het Europese terrein. „De verplaatsing van de toestellen toont onze vastbeslotenheid en ons engagement aan voor de Europese veiligheid”, aldus generaal Frank Gorenc, bevelhebber van de Amerikaanse luchtmacht in Europa. De Raptors zullen naar verwachting vier weken blijven en deelnemen aan meerdere oefeningen waaraan ook Amerikaanse F-15’s en F-16’s meedoen.

Verplaatsing van de toestellen is overigens geen sinecure. „De Amerikanen zijn terughoudend met het sturen van uiterst moderne wapensystemen naar bijvoorbeeld Europa. Dat zagen we ook bij de F-117”, zegt kolonel Marten Hendriksma, hoofd afdeling Jachtvliegtuig Operaties van de Koninklijke Luchtmacht. „De uitdaging van de Europese F-22-missie is de classificatie op de grond en in de lucht.”

Vliegkosten: 40.000 euro per uur

De F-22 Raptor maakte zijn debuut in september vorig jaar bij de aanval op Islamitische Staat in Irak en Syrië. De Raptor is het duurste en modernste gevechtsvliegtuig in Amerika’s arsenaal. Bedacht in de tijd dat de Koude Oorlog nog springlevend was. Pas in 2005 werd het operationeel.

Ooit wilden Amerikaanse luchtmachtgeneraals er 750 aanschaffen om de F-15 te vervangen. Maar omdat de kosten gierend uit de hand liepen, werden het er ‘maar’ 187. Maar liefst 60 miljard euro trokken de VS uit om de F-22 Raptor in de lucht te krijgen. De stukprijs lag op 130 miljoen euro, maar liep op tot 295 miljoen euro. De vliegkosten van de F-22 zouden bijna 40.000 euro per uur bedragen.

De Raptor is bijna 19 meter lang. De topsnelheid van het bijna 20.000 kilo wegende toestel ligt op 2410 kilometer per uur. De standaard raketbewapening bestaat uit twee hittezoekende AIM-9 Sidewinderraketten en zes AIM-120 Amraamraketten. Onder de vleugels zijn vier ophangpunten voor bommen, elk met een capaciteit van 2300 kilo. Voor zelfverdediging beschikt de Raptor over het M61 Vulcan 20-mm-boordkanon.

De F-22 werd gezamenlijk geproduceerd door de Amerikaanse fabrikanten Lockheed Martin, Boeing en Pratt & Whitney. Het toestel is alleen gekocht door de Amerikaanse luchtmacht en mag niet worden geëxporteerd. Israël en Zuid-Korea hadden overigens wel belangstelling. De F-22 beschikt net als de F-35, het gevechtstoestel waarvan Nederland er 37 aanschaft, over ultramoderne stealth technologie. Het toestel is daardoor moeilijk te detecteren door vijandelijke radars.