Toen

Bosnië was mijn eerste uitzending. Ik was gelegerd als monteur-chauffeur op de M113 en YPR bij het 103 Verkenningsbataljon in Seedorf. Mijn rang was korporaal 1. Ik heb in acht jaar tijd meer rondgereden op die pantservoertuigen dan heel 13 Luchtmobiel bij elkaar. Eerst als dienstplichtige, later als beroeps. Ik wilde graag op missie. Als je acht jaar rondhuppelt, wil je ook weleens echt aan de slag. Het legervirus had me aangestoken. Gek gezegd, maar voor mij mocht de oorlog tussen Oost en West elk moment uitbreken. Ik wilde die meemaken. Nee, niet te verklaren. Gevaarlijk? Lekker belangrijk. Een brandweerman doet zijn werk als brandweer, een militair als militair.

Een echte oorlog zat er niet in, de VN-missie in Bosnië was voor mij het hoogst haalbare. Een blauwe baret wordt verwacht niet te schieten, maar strijdende partijen uit elkaar te houden.

Via Ossendrecht en Assen gingen we als Dutchbat III met zo’n 900 man naar Zagreb. Vervolgens met touringcars naar de enclave. Schermvest om, helm op, wapen mee. Naarmate wij het checkpoint, de frontlinie tussen Kroatië en Servië naderden, steeg de spanning.

Eerst moest een grote boze Serviër worden omgekocht. Met drank, met weet ik wat er allemaal over de toonbank ging. Vervolgens reden we vijandelijk gebied binnen. Niet onze vijand, maar toch. Overal kwamen we kapotgeschoten huizen tegen.

Wij konden begin juli 1995 via de portofoons op de compound in Potocari meeluisteren hoe observatiepost Foxtrot werd aangevallen: „Hé, ik zie een tank. Ik zie nog een tank. De tank komt hierheen rijden.” De spanning was om te snijden. De Serviërs hadden ineens 200 man rond de post staan.

De blauwhelmen kregen tien minuten om te vertrekken. Halsoverkop zijn ze gevlucht in hun YPR. De Serviërs rukten steeds verder op. De ene na de andere schuttersput werd opgeblazen. Je voelt je machteloos. Dat gevoel is niet te omschrijven.

Op het moment van terugtrekken werden ze opeens bij een roadblock van moslims aangevallen. Juist door mensen die wij moesten beschermen! De moslims gooiden handgranaten naar ons. Collega Van Renssen is overleden door die aanval.

Toen ik over deze acties hoorde via de porto, zakte de moed me in de schoenen. Mijn hele geloof in de missie was gebroken. Traumatisch, een knakpunt. Ik voelde me verraden door moslims. Elk jaar word ik er aan herinnerd. Het voorval vond plaats op de verjaardag van m’n vrouw, die ik bij onze uitzending heb leren kennen. Sindsdien heb ik het echt helemaal gehad met die moslims. De islam is een groot gevaar.

Moslimstrijders hebben vanuit de belegerde enclave Servische dorpen uitgemoord. Ze hebben de genocide daarom ook wel een beetje aan zichzelf te wijten, vind ik. Op het moment dat de Serviërs oprukten, besloot een deel van de mannen in de enclave zelf een weg te vinden naar moslimterritorium verderop in Bosnië. Bij die exodus zijn er duizenden gedood, terwijl de Serviërs ook mannen hebben gescheiden van vrouwen en kinderen en –zoals wij later vernamen– hebben doodgeschoten. Wij hoorden pas veel later van dit bloedbad.

Onvoorstelbaar wat mensen elkaar aandoen. Kijk je echter naar de geschiedenis dan is het ook weer niet zo verwonderlijk. Typisch menselijk. ’t Klinkt gek, maar er is slechts één wezen op aarde die dit kan doen.

Wij waren als blauwe baretten slecht bewapend. De strijdende partijen hadden geen enkel respect voor ons als blauwhelmen. Wij opereerden als een konijn tussen een beer en een wolf. Het boordwapen van de YPR was een .50-mitrailleur. Niks mis mee. Elke militair had echter slechts dertig patronen voor z’n persoonlijk wapen. Dertig! Daar kun je nog niet één vijand mee uitschakelen. Verder hadden we Tow-antitankraketten. Na een regenbui moesten we die uit het water vissen. Kun je nagaan wat er met de elektronica was gebeurd. Twee afgeschoten raketten kwamen niet verder dan 100 meter.

De enclave had niet hoeven te vallen, de genocide had voorkomen kunnen worden. Als we bijvoorbeeld zes Leopardtanks hadden gehad, was Mladic niet Srebrenica binnengevallen. We hadden Luchtmobiel kunnen droppen en massieve luchtsteun kunnen geven.

Na de val van de stad Srebrenica kregen we zo’n 5000 moslims, vrouwen en kinderen, op onze compound in Potocari. Die kakofonie aan geluiden –huilend, schreeuwend– achtervolgt me nog steeds. Het begint tussen m’n oren te kriebelen als ik op plaatsen met veel kinderen en drukte kom. Ik krijg geen flashbacks of angstgevoelens, maar het is wel traumatisch. ’k Heb jaren hulp gehad en ben nog onder behandeling bij het Sinaïcentrum.”

Nu

„Ik voel me meer dan verraden door de geheime deal van de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk om in 1995 geen luchtsteun meer te verlenen in Srebrenica, omdat er dertig tot veertig blauwhelmen waren gegijzeld door de Serviërs. Een kwalijke deal. Nederland moet alles doen om de onderste steen hierover boven te krijgen. Maar dat zal niet gebeuren. Als de Amerikanen het niet willen, komt het nooit naar buiten.”

Straks

„Mijn traumatische ervaringen gaan nooit meer weg. Ik ben nu in gevecht met de staat over de opgelopen psychische schade, mogelijk PTSS.

Defensie moet beter zorg dragen voor veteranen. Er is inderdaad veel verbeterd, maar we zijn er nog lang niet. Van de honderd getraumatiseerde oud-militairen krijgen er hooguit twee erkenning en schadevergoeding. De rest wordt met een kluitje in het riet gestuurd.