De Europese markt voor vrachtwagens concentreert zich rond vijf concerns: DAF (Paccar), Scania en MAN (Volkswagen), Volvo en Renault (Volvo AB), Iveco (Fiat) en Mercedes. Zonder uitzondering concentreert een belangrijk deel van de technische ontwikkeling zich op het terugdringen van het brandstofverbruik om die zo belangrijke efficiency voor de klant te vergroten.

Bij motorische ontwikkelingen zijn in de praktijk het milieu en het brandstofverbruik vreemd genoeg met elkaar in tegenspraak. Moderne vrachtwagens voldoen aan de strenge Euro6-norm voor uitlaatgasemissies. De technische maatregelen die hiervoor nodig zijn, verhogen echter het brandstofverbruik. Daarom zetten truckfabrikanten andere middelen in om het brandstofverbruik te verlagen.

Luchtgeleiding

Onder meer met lichtgewicht materialen. Voorbeelden zijn lichtmetalen wielen, het volop toepassen van kunststoffen en aluminium. Zo bestaan er grote vrachtwagenmotoren waarvan de carterpan, de onderzijde van de motor, voortaan van kunststof is.

Het lichter maken van een vrachtwagen dient nog een tweede doel. Hoe lager het gewicht van de truck, hoe meer lading er meegenomen kan worden. En hoe meer lading per vrachtwagen, hoe minder ervan hoeven te rijden om een bepaalde hoeveelheid goederen van A naar B te brengen.

Een volgende manier op het brandstofverbruik van een vrachtwagencombinatie terug te brengen, is door de luchtgeleiding zo optimaal mogelijk te maken. Dat begint al bij de ontwikkeling van een nieuw model. Spoilers, skirts, deflectoren die de wind tussen de bumper en de voorruit optimaal afbuigen en zelfs kleine rubber randjes die op de juiste plekken aangebracht het verbruik in gunstige zin beïnvloeden.

Aerodynamica gaat verder dan alleen het trekkende voertuig. Hoe kleiner de afstand tussen de cabine met spoilers en de trailer, hoe beter de lucht langs de combinatie gaat. Ook banden met lage rolweerstand spelen een rol van betekenis.

Optimale versnelling

Een moderne, grote vrachtwagen heeft tegenwoordig een automatische versnellingsbak die zo optimaal mogelijk door de grote hoeveelheid versnellingen schakelt. Een van de nieuwste ontwikkelingen is een 3D-navigatiesysteem, dat niet alleen de wegenkaart als gegevensbron gebruikt, maar ook de hoogte en hellingshoeken kent. Die informatie kan gedeeld worden met de boordelektronica van de vrachtwagen. In dat geval kan de automaat dus net voor de helling een optimale versnelling kiezen en hoeft de chauffeur niet in te grijpen. Ook daarmee kan brandstof worden bespaard.

Het scheelt allemaal kleine beetjes, maar bij elkaar opgeteld gaat het om procenten. Daarbij mag de invloed van het voorgeschreven periodieke onderhoud niet worden uitgevlakt. Een voorbeeld: een verstopt luchtfilter verhoogt het brandstofverbruik met 10 procent!

Boordcomputer

Hoe zuinig een vrachtwagenfabrikant zijn voertuigen ook ontwikkelt, de zwakste schakel blijft altijd de mens. De chauffeur bepaalt in belangrijke mate het eindresultaat. Op het dashboard van alle nieuwe vrachtwagens zit een uitgebreide boordcomputer die continu inzicht geeft in het brandstofverbruik en de chauffeur tips geeft hoe dit te verbeteren.

De elektronica gaat nog veel verder. Er zijn inmiddels trucks die af fabriek worden uitgerust met een elektronische unit die gekoppeld is aan de motor en via gsm ook met internet. De planner van een transportbedrijf kan door het uitlezen van de aldus verkregen gegevens à la minuut zien waar de auto’s zich bevinden, hoe hard ze rijden, hoe het remgedrag van de bestuurder is et cetera. Daarmee kan het rijgedrag van de chauffeur deels worden beoordeeld.

Een dergelijke voorziening kent nog veel meer voordelen. Stel er komt een retourvracht binnen, terwijl een aantal vrachtwagens van dezelfde transporteur leeg op de terugweg is. De planner ziet op zijn beeldscherm in één oogopslag welke auto het dichtst in de buurt is. Op die manier wordt brandstof bespaard, omdat er simpelweg minder kilometers gereden worden. De planner stuurt via internet het desbetreffende laadadres door naar de boordcomputer in de cabine.

De chauffeur hoeft dit alleen nog maar aan het navigatiesysteem door te geven. Chauffeurs zullen dit wellicht beschouwen als ”Big Brother is watching you”, maar de elektronische mogelijkheden gaan nog veel verder.

Opleiding

Vrachtwagenfabrikant Renault beschikt over nog een ander hulpmiddel, Infomax. Dat omvat een kastje dat een dag lang aan de truck wordt gekoppeld en tijdens het rijden zo’n zeventig gegevens registreert. Deze kunnen via de bijbehorende software op de laptop worden uitgelezen.

Infomax wordt door grote transporteurs ingezet bij de opleiding van de eigen chauffeurs. Eens in de zo veel tijd rijdt een chauffeur een rit met Infomax. Een trainer kan op basis van de aldus verkregen gegevens gericht aanwijzingen geven over de manier waarop een chauffeur door een gedragsverandering nog meer brandstof kan besparen.

Andere fabrikanten bieden eveneens dergelijke mogelijkheden. Diverse experimentele ontwikkelingen laten nu al zien wat er in de toekomst mogelijk zal zijn. Op het gebied van het terugwinnen van energie, het verbeteren van de stroomlijn en het verder perfectioneren van elektronische systemen kunnen er nog flinke stappen worden gezet waarmee het brandstofverbruik flink wordt teruggedrongen.

Optifuel Lab

De Optifuel Lab2 is een experimentele vrachtwagen van Renault op basis van de huidige serie. Projectleider Claude Coco vertelt: „Door diverse maatregelen is deze truck 22 procent zuiniger dan een standaardmodel. De aerodynamica van cabine en trailer is verder geoptimaliseerd.

Zo zit er onder de voorbumper een mobiele spoiler die bijna op het wegdek zakt boven de 30 tot 40 kilometer per uur. Bij deze snelheid verandert ook de topspoiler op het dak van stand. Bij lage snelheden wordt het cabinedak beter gekoeld, waardoor de airco minder hard hoeft te werken. Op het dak van de trailer zitten lichtgewicht zonnepanelen van de nieuwste generatie.

Verder wordt er warmte teruggewonnen uit het uitlaatsysteem en omgezet in elektriciteit. Deze elektriciteit wordt voor allerlei stroomverbruikers ingezet, waardoor de dynamo van de motor minder hoeft te worden aangesproken en aldus het brandstofverbruik verlaagt.

De olie die het achterasdifferentieel smeert wordt onder bepaalde omstandigheden uit het differentieel gehaald, waardoor de weerstand wordt verlaagd. En Michelin heeft voor deze concepttruck speciale banden met een lagere rolweerstand ontwikkeld.”

Brandstofbesparing loont

Een paar procent winst in het brandstofverbruik klinkt wellicht niet overtuigend. Een rekenvoorbeeld geeft echter meer inzicht in de bedragen die hiermee zijn gemoeid.

Neem een transportbedrijf met honderd vrachtwagens die jaarlijks per stuk 150.000 kilometer rijden. Stel dat deze vrachtwagens gemiddeld 1 liter diesel verbruiken op 3 kilometer. Dat komt neer op een totale brandstofbehoefte van 5 miljoen liter dieselolie. Een liter dieselolie kost in Nederland op dit moment ongeveer 1,13 euro exclusief btw. Dat levert een totale kostenpost voor de fictieve transporteur op van 5,65 miljoen euro per jaar.

Stel dat door diverse maatregelen zoals optimalisatie van de stroomlijn, zuinigere motoren, optimaal onderhoud en gedragsveranderingen van de chauffeur het brandstofverbruik met zo’n 5 procent wordt verlaagd. Dat komt dan neer op een bedrag van bijna 300.000 euro. En daarin worden de voordelen van het juist plannen van retourvrachten nog niet eens meegenomen.

Maar ook een zelfstandige chauffeur kan door op het verbruik te letten en het kiezen van de juiste voorzieningen op zijn vrachtwagen duizenden euro’s per jaar op brandstof besparen.