Financiële uitbuiting, vaak door eigen kinderen of kleinkinderen, is een van de meest onderschatte vormen van ouderenmishandeling, zei A. Lip gisteren toen –op de negende Internationale Dag tegen Ouderenmishandeling– uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bleek dat er nog weinig over de misstanden bekend is.

Het zit Lip –werkzaam bij Fier, een instelling die hulp biedt aan slachtoffers, getuigen en plegers van geweld in afhankelijkheidsrelaties– hoog: signalen genoeg, maar de problemen worden toegedekt. Door de ouderen zélf. „Ze willen niet dat het probleem naar buiten wordt gebracht. Soms loopt het echt uit de hand en komt er politie, maar zodra de ergste crisis voorbij is, worden hulpverleners weer buiten de deur gehouden.”

Losgeld

Volgens het SCP bestaat de indruk dat vooral partners en mantelzorgers onbedoeld ouderen mishandelen. Het is echter helemaal niet altijd onbedoeld, zegt Lip. Niet alleen banken, maar ook notarissen en huisartsen zouden volgens hem eerder aan de bel moeten trekken bij vermoedens van financiële uitbuiting. „Een vrouw die opeens 10.000 euro overmaakt als losgeld voor een zoon in Bosnië, zo’n verhaal klopt echt niet.”

De economische crisis van de achterliggende jaren heeft het probleem doen toenemen, volgens de woordvoerder van Fier. „Het gaat dan bijvoorbeeld om ouderen die kapitaal hadden, terwijl hun kinderen en kleinkinderen thuis werkloos op een houtje zaten te bijten. Er zijn gevallen bekend van ouders die hun kinderen die schulden hadden, bij hen in lieten trekken, terwijl vervolgens die kinderen hun ouders het huis uitwerkten.

Er zijn kinderen die geld van hun ouders lenen onder het mom van een zakelijke transactie. De ouders zien het geld vervolgens nooit meer terug. Er zijn mantelzorgers die voor iemand naar een winkel gaan en daar tegelijk –op kosten van de oudere– hun eigen boodschappen afrekenen.”

Irritatie

De uitbuiting doet zich vaak voor in gespleten gezinnen, zegt Lip. „Het gaat nogal eens om één kind, dat vaak al heel lang problemen gaf. De ouders houden hem soms de hand boven het hoofd, uit vrees hem kwijt te raken.

Dat leidt dan weer tot irritatie bij de andere kinderen, die er soms pas na geruime tijd achterkomen dat er bij hun ouders geld verdwijnt.”

Het is moeilijk de financiële uitbuiting van ouderen voor het voetlicht te brengen, zegt Lip. „De media vragen ons regelmatig om praktijkvoorbeelden, maar vrijwel geen enkele oudere wil zijn verhaal doen. Zelfs niet anoniem, want ze denken dat hun kinderen of buren het verhaal zullen herkennen. Eén man in Leeuwarden wilde zijn verhaal vertellen; dat is dan ook overal te zien en te lezen geweest.

Signalen die we opvangen van buren, mantelzorgers of instellingen laten zien hoe groot het probleem is. Ouders willen echter vaak geen hulp. Ze willen ook geen aangifte doen tegen hun eigen kind. Ze slikken liever dat er elke keer een bedrag van hun rekening verdwijnt dan dat ze het contact met hun kind kwijtraken, zeker als ze ook nog eens afhankelijk zijn van de mantelzorg van hun kind.”

Vormen van ouderenmishandeling

-Lichamelijke mishandeling

-Slaan, duwen, schoppen, gooien met voorwerpen of hardhandig beetpakken. Ook bedreigen of letsel toebrengen met een steek- of vuurwapen vallen hieronder.

-Psychische mishandeling

-Herhaaldelijk uitschelden, kleineren, beledigen of structureel negeren of uitsluiten van de oudere.

-Financiële uitbuiting

-Diefstal, veranderen van het testament, ongewenste bemoeienis met geldzaken, verduisteren van geld of goederen, vernielen van eigendommen, onbevoegd gebruik maken van iemands pinpas of creditcard.

-Verwaarlozing

-Onthouden van voeding, lichamelijke verzorging of toegang tot medische zorg, geen aandacht geven aan de zorgafhankelijke oudere.

-Seksueel misbruik

-Verbale of fysieke grensoverschrijding, zoals ongewenste seksuele handelingen met of in het bijzijn van de oudere.

Bron SCP

Cijfers

Jaarlijks krijgen ten minste 200.000 65-plussers met ouderenmishandeling te maken, één op de twintig mentaal gezonde senioren en één op de drie ouderen met dementie.

In 2014 is 2360 keer melding gedaan van ouderenmishandeling, een stijging van 39 procent ten opzichte van 2013. Dat meldden Movisie en het Landelijke Platform Bestrijding Ouderenmishandeling gisteren. Professionals onderkennen ouderenmishandeling steeds vaker.

Om ouderenmishandeling aan te pakken lanceerde het ministerie van VWS in 2011 ”Ouderen in veilige handen”. Gisteren presenteerde het ministerie een vervolg op dit actieplan.

Mishandeling kan (anoniem) worden gemeld bij het Steunpunt Huiselijk Geweld (0900-1262626).