Zorgwekkend, noemde Open Doors begin dit jaar de situatie van christenen en de druk op de kerk in het land. Azerbeidzjan is officieel een seculiere staat, hoewel 90 procent van de bevolking tot de islam behoort. Volgens de grondwet is er vrijheid van godsdienst. In de praktijk is het echter moeilijk om er christen te zijn.

Registratie is verplicht voor alle religieuze groeperingen, schrijft de internationale organisatie –die opkomt voor vervolgde christenen– op haar website. Daarmee komen de groepen onder controle te staan van de geheime politie en de lokale autoriteiten.

Sinds 2010 heeft de overheid geen enkele nieuwe kerk een registratie toegekend. In woningen bijeenkomen is verboden. Soms valt de geheime dienst binnen en deelt boetes uit of verricht arrestaties. Daarnaast hebben moslims die tot bekering komen te maken met forse tegenstand in hun familie en directe omgeving.

Filip Uijl, voorlichter bij Stichting Friedensstimme, herkent dit beeld. Hoewel hem de laatste tijd geen berichten over ernstige incidenten bereikten, bemerkte hij vorig jaar tijdens een bezoek aan het land hoe voorzichtig evangelisten moeten opereren. Het is niet toegestaan om in het openbaar te evangeliseren. Een evangelist met wie Uijl contact heeft, vertelde dat hij regelmatig op het politiebureau moet komen. Hij wordt dan korte tijd vastgezet terwijl politiemannen net doen alsof ze iemand mishandelen. „Dat heeft impact op hem.” Van marteling en opsluiting heeft Uijl niet meer gehoord sinds in 2010 vier ex-moslims in gevangenschap werden mishandeld, „maar dat zou morgen zomaar weer kunnen gebeuren.”

Kort na de val van de Sovjet-Unie leek het erop dat de overheid de teugels iets liet vieren, aldus Uijl. Het was mogelijk om op straat te evangeliseren en bijvoorbeeld kinderkampen te houden.

De aanslagen in de VS op 11 september 2001 en de opkomst van het moslimextremisme maakten een einde aan de relatieve vrijheid. „De overheid is net als veel andere overheden in Centraal-Azië erg bang voor religieuze fanatici. Om godsdienstige minderheden goed in de gaten te kunnen houden, is de wetgeving aangepast.”

Hoewel deze wetten niet direct voor christenen bedoeld zijn, lijden zij er wel onder. „Als de overheid christenen niet aanpakt, kunnen moslims de autoriteiten discriminatie verwijten. Christenen en gemeenten worden daarom bewust aangepakt.” Van de niet-geregistreerde baptistengemeenten waarmee de stichting contacten onderhoudt, komen sommige in het geheim samen. Er zijn ook delen van het land waar dat niet nodig is, zoals in de hoofdstad Bakoe.

Uijl vermoedt dat de overheidsdiensten christenen op dit moment met rust laten omdat ze druk zijn met het aanpakken van (homo)activisten. „Als de Spelen voorbij zijn, is het best mogelijk dat christenen weer een paar klappen gaan krijgen.”