„We zijn er helaas niet in geslaagd de verhoudingen snel te normaliseren”, erkende oud-NS-topman Aad Veenman (2002-2009) woensdag tijdens zijn verhoor bij de parlementaire enquêtecommissie, die te weten wil komen waarom de introductie van de Fyra zo’n flop werd. Deze trein zou over de hogesnelheidslijn gaan rijden, maar was veel te laat klaar en verdween door grote mankementen alweer snel van het spoor.

NS-dochter HSA, die de hogesnelheidslijn ging uitbaten, waarschuwde eind 2003 al voor een faillissement, maar pas in 2008, toen het geld van HSA bijna op was, slaagden NS en de overheid erin het wantrouwen achter zich te laten. „Dat was de eerste keer dat het daadwerkelijk lukte om gezamenlijk tot een oplossing te komen”, zei Veenman.

Bij de uitbetaling van een superdividend van 1,4 miljard euro aan de Staat stelde de NS als voorwaarde dat de problemen met HSA de wereld uitgeholpen zouden worden. Pas daarna beloofde de overheid om HSA te redden als er weer problemen zouden zijn.

De overheid zou zich weleens als een wat professioneler opdrachtgever kunnen opstellen, zei René van Marrewijk woensdag bij zijn verhoor door de enquêtecommissie. Hij was salesmanager bij Siemens, dat meedong naar de opdracht om de trein voor de hogesnelheidslijn te bouwen. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat had een paar heel lastig te vervullen eisen gesteld aan de nieuwe treinen. Mede daardoor had Siemens de treinen nooit op tijd kunnen leveren.

Siemens viel snel af, waarna het Franse Alstom en het Italiaanse AnsaldoBreda overbleven als kandidaten voor het bouwen van de trein. AnsaldoBreda mocht uiteindelijk de Fyra gaan maken, maar een vertegenwoordiger van Alstom klaagde woensdag dat zijn bedrijf geen eerlijke kans had gehad. Het laatste bod van Alstom was niet meer beoordeeld toen het bedrijf weigerde in te gaan op de wens van NS om veel minder treinen te bestellen dan eerst de bedoeling was.