Veel conflicten hebben te maken met verschillen tussen personen, zeggen Post en Rijken. „Door de toegenomen mondigheid van gemeenteleden is er steeds vaker kritiek op ambtsdragers. Op een predikant of op een facet van de leer is immers altijd wel wat aan te merken.”

Het platform Church Mediation is een kerkelijke variant van de inmiddels ingeburgerde seculiere tak van ”mediation”, een vorm van conflictbemiddeling. Het platform werd eind vorig jaar in Utrecht opgericht door 45 christelijke mediators. Er is inmiddels een werkgroep met zes personen. Post (gereformeerd vrijgemaakt) functioneert als secretaris. Rijken is doopsgezind predikant. Beiden hebben een opleiding mediation gevolgd. Er zijn landelijk gezien ongeveer 3000 mediators, van wie er ongeveer vijftig zich aangesloten hebben bij het platform Church Mediation.

Wat is het doel van CM? Tom Rijken: „Het platform is opgericht om de patstelling die vaak optreedt in conflicten tussen christenen, te doorbreken. Conflicten in de kerk worden vaak niet opgelost. Mensen zijn geneigd om de kool en de geit te sparen. Kerken zijn in het algemeen ook te mild: men wil een conflict het liefst toedekken. Onze taak is juist om de conflicten boven water te krijgen. Mediators zorgen ervoor dat beide partijen werkelijk rond de tafel komen en elkaar echt in de ogen kijken.”

De kerkelijke weg loopt via commissies, die vaak lang over een zaak doen en soms jaren werk hebben om deze af te ronden, stellen Post en Rijken. „Er moet vaak iets gebeuren voordat het conflict escaleert. Dat laatste gebeurt wanneer kerkenraden gaan stellen dat ze iets zelf wel kunnen regelen. Een conflict groeit dan vaak, want een kerkenraad is in het algemeen voor zoiets niet toegerust”, vindt Rijken.

Is het niet beter om in een conflict een wijze ouderling het woord te laten doen, iemand die boven de partijen staat? Rijken: „Een ouderling heeft ook een bepaalde macht. Daarom is het beter om iemand van buiten de gemeente te nemen. Dat vraagt van de kerk wel een zekere investering.”

De belangstelling voor church mediation is groot. „Dat komt omdat de nood ook groot is”, zegt Rijken. „In de seculiere mediation-praktijk wordt driekwart van de conflicten opgelost, bij de kerkelijke mediation ligt dat, landelijk gezien, op ongeveer 65 procent.”

Luisteren naar elkaar is belangrijk. Dat gebeurt nog te weinig, vinden beide mediators. Rijken: „Als er problemen zijn in de gemeente rond een predikant, gaan vaak subjectieve elementen een rol spelen. Dan spreken de preken van de dominee plotseling niet meer aan, doet hij te weinig aan huisbezoek, enzovoorts. Er is altijd wel iets te vinden dat niet zo goed gaat. Maar het kernpunt is dat de communicatie stokt. Onderliggende gevoelens worden dan niet bespreekbaar gemaakt. Church mediation wil een eenvoudige oplossing bieden. Paulus zegt bijvoorbeeld: Laten we een week vasten. Laten we op kerkenraadsvergadering niet alleen over zakelijke punten bezig zijn, maar ook eens een inhoudelijk gesprek met elkaar voeren, om elkaar beter te leren kennen.”

Church mediation is ook een middel om de gang naar de rechter te voorkomen?

Post: „Dat is zelfs een belangrijke doelstelling. Wie naar de rechter stapt, trekt het conflict in de juridische sfeer. Dan is er geen kans meer dat je het achterliggende probleem boven water krijgt, zoals emoties van gekwetste mensen. Trouwens, waarom zouden bijvoorbeeld twee zakenlieden in een gemeente naar de rechter stappen als ze via een eigen mediator het conflict ook kunnen oplossen?”

Rijken: „Je creëert in het juridische conflict altijd een win-verliessituatie. Als de ene partij wint, verliest de andere. Maar in de kerk zijn beide partijen de verliezers! Er vindt verharding plaats. In de mediation-sfeer willen we die verharding voorkomen. We streven naar een win-winsituatie.”

Geschillen tussen kerkleiders zijn er altijd geweest. Rijken wijst op Paulus en Petrus „die niet door één deur konden.” „Het waren mensen met verschillende karakters. Kaïn sloeg Abel dood. Hij had met Abel in gesprek moeten gaan. Mensen slaan tegenwoordig in conflicten niemand dood, maar lopen weg. Een conflict los je echter niet op door weg te lopen, maar door met elkaar te praten.”

Beide mediators hebben niet de indruk dat het aantal conflicten toeneemt als gevolg van een bepaalde visie op het kerkleiderschap. Rijken wil vooral het menselijke aspect van een conflict onderstrepen. „Ik zie tussen leden veel conflicten optreden die gewoon te maken hebben met verschillende visies die mensen hebben op het uitoefenen van macht. Jezus zegt: De enige macht is die van de liefde.”

Intussen slaat CM aan. Mediators uit diverse kerken (van doopsgezind, SoW, tot rooms-katholiek) hebben zich aangemeld. De kleinere reformatorische kerken ontbreken nog, „maar deze zijn ook van harte welkom.”

Post ziet het als een stukje erkenning dat in zijn eigen kerkverband, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de voorzitter van de deputaten voor appèlzaken een mediator is.

„De kracht van de mediation is dat er een oplossing komt waarin beide partijen zich kunnen vinden en die rekening houdt met de belangen van beide partijen. Een conflict is pas echt opgelost als er geen rancune overblijft, als het conflict niet onderhuids doorsuddert.”