Guy Brandon treft met zijn collega’s de laatste voorbereidingen voor een politieke bijeenkomst in de avond met alle kandidaten voor het kiesdistrict waarin Cambridge valt. Dat de vertegenwoordigers van alle partijen naar Jubilee House komen, geeft aan dat ze allemaal hopen iets te halen bij deze uitgesproken christelijke organisatie.

Bij wijze van voorbereiding op de verkiezingen –donderdag—schreef Brandon het boekje ”Votewise 2015”. Bedoeld om christenen te helpen een onderbouwde keuze te maken.

In Amerika zorgt abortus al sinds jaar en dag voor een waterscheiding tussen kiezers. Zulke onderwerpen waren er in Groot-Brittannië tot nu nooit, aldus Brandon. „Voor sommigen is het homohuwelijk dat nu wel. Mensen voelen zich verraden door de Conservatieven. Sommigen stappen over naar UKIP, anderen vinden dat geen optie en zullen helemaal niet stemmen.”

Voor mensen met „sociaal-conservatieve opvattingen” was de Conservatieve Partij altijd de vanzelfsprekende keuze. Onder wekelijkse kerkgangers had zij vroeger altijd een forse aanhang. Maar uit peilingen blijkt dat daar deze keer weinig van overblijft.

De meerderheid van de Bijbelgetrouwe christenen is vanouds echter niet sociaal-conservatief, zegt Brandon. „We schatten dat 60 procent van hen altijd links stemt; voornamelijk Labour. Zij vinden het homohuwelijk ook moeilijk, evenals abortus, maar zaken zoals welzijn wegen voor hen zwaarder.”

Omdat christenen zo verdeeld zijn, zal een christelijke partij in zijn land nooit succes hebben, zegt Brandon. „Als je een verschil wilt maken, moet je je voegen bij de gevestigde partijen. Er bestaat hier een traditie om politieke besluiten niet door religie te laten leiden. Het geloof is goed voor thuis, niet voor het werk. Dat is natuurlijk naïef want iedereen neemt zijn wereldbeschouwing mee, maar zo denken velen. Ook christenen.”

Dat veel christenen dit keer (voor het eerst) thuisblijven, heeft bij christenpolitici van diverse partijen tot een speciale oproep geleid om toch te gaan stemmen. Of het veel uithaalt, weet Brandon niet. Uit onderzoek blijkt dat christenen zich onzeker voelen over hun positie en zich daarom terugtrekken. Brandon: „Het algemene gevoel is dat moslims en homoseksuelen veel meer ruimte krijgen voor vrije meningsuiting dan christenen. De vraag is of politici die zorg werkelijk peilen. Ze geven wel de garantie dat iedereen de ruimte heeft om thuis te geloven wat hij wil. Maar of je op je werk ook een kruisje mag dragen, is ineens bijzonder moeilijk.”

Participatie

Er was een moment dat Guy Brandon heel enthousiast was over de Conservatieve leider David Cameron. Dat was toen hij zijn visie voor een Big Society presenteerde, een soort Engelse variant van de participatiesamenleving. Brandon zag er aanknopingspunten in voor het gemeenschapsdenken dat Jubilee House centraal stelt. „Er zaten duidelijk christelijke elementen in.”

Uiteindelijk is er van die Big Society niets terechtgekomen, stelt Brandon met spijt vast. „De gewone kiezer voelde niet aan waar het over ging. En hoewel Cameron het plan maar liefst vijf keer opnieuw heeft gepresenteerd, kon hij dat niet overbrengen. De oppositie maakte er gehakt van en beschreef het als een denkmantel voor een bezuinigingsplan. Die bezuinigingen moesten sowieso plaatsvinden, maar door deze kritiek zetten ook Camerons partijgenoten zich er niet meer voor in. Inmiddels is iedereen het weer vergeten.”

Traditionele gezin niet meer leidend

Het traditionele gezin (vader, moeder en kinderen) is voor de Britse partijen allang niet meer de norm. De verkiezingsprogramma’s zijn er vooral op gericht het moderne gezin in zijn vele gedaanten te ondersteunen.

Dat zegt prof. David Paton van Nottingham University. Van de grootste hervorming van het gezinsbeleid was sprake toen de Conservatieve regering in de afgelopen parlementaire periode het huwelijk openstelde voor homoseksuelen. Meer dan de helft van de Conservatieve parlementsleden stemde hier tegen, maar met hulp van de oppositie van Labour haalde het voorstel de eindstreep.

Tijdens de verkiezingscampagne in 2010 zei partijleider Cameron geen plannen voor het homohuwelijk te hebben. De presentatie van het wetsvoorstel was daarom een grote verrassing, en voor veel partijleden een teleurstelling.

Rond de huidige campagne is er discussie over de vraag hoe homoseksualiteit via het onderwijs acceptabel moet worden gemaakt, zegt Paton. „De grote partijen zien deze levensstijl als deel van de menselijke variatie. De Conservatieven zijn er terughoudend in om de scholen voor te schrijven wat ze moeten zeggen. Ze willen dat ouders het voor het zeggen houden in het onderwijs. Labour, de Liberaal-Democraten en de Groenen gaan veel verder.”

Labour wil op scholen ook verplichte seksuele voorlichting aan kinderen vanaf 5 jaar.

De enige partij die in het verkiezingsmanifest uitgaat van het klassieke huwelijk (als een relatie van man en vrouw) is de anti-Europese United Kingdom Independence Party (UKIP).

Het moderne gezinsbeleid zet de traditionele familie onder druk. Zaken als kinderbijslag en fiscale tegemoetkomingen aan moeders die voltijds voor de kinderen zorgen, staan op de nominatie om te worden gekort (behalve bij UKIP). Paton: „Daartegenover komt er meer geld voor kinderopvang. Dat is een duidelijke straf voor gezinnen waarvan een van de ouders zelf voor de kinderen zorgt.”

Bij het aantreden van de Conservatieve regering-Cameron werd de fiscale steun voor het huwelijk weer ingevoerd. „Dat is een symbolisch bedrag van een paar pond per week, waar toch een positieve waardering van getrouwd-zijn uit spreekt. Andere partijen zullen die waarschijnlijk afschaffen als ze in de regering komen.”

De openstelling van het homohuwelijk heeft een groot taboe geschapen in de Britse samenleving, zegt Paton. „Er zijn mensen die hun baan hebben verloren omdat ze hebben gezegd voor het klassieke huwelijk als band tussen man en vrouw te zijn. Dat zien werkgevers als discriminerend tegenover homo’s. Ik denk dat scholen de komende jaren het grote slagveld zullen worden. De eerste signalen zijn er al dat de inspectiedienst Ofsted scholen beoordeelt op de vraag of ze homoseksualiteit wel helemaal als gelijkwaardig met heteroseksualiteit zien.”

Gebroken gezin is dure kwestie

Het gebroken gezin is een dure aangelegenheid. De kosten ervan zijn eigenlijk niet op te brengen.

De Relationship Foundation zou zo’n boodschap graag in een postercampagne in Britse steden voeren. De twee onderzoekers van de stichting in Cambridge, oud-parlementslid Michael Trend en John Ashcroft, hebben alle kosten bij elkaar opgeteld die de overheid moet maken om de scherven van gebroken gezinnen bij elkaar te rapen. Ze komen op een bedrag van 46 miljard pond (64 miljard euro) per jaar.

Er is nog een belangrijk getal dat naar voren komt uit het werk van de Relationship Foundation, zegt Trend. „Kinderen die nu worden geboren, hebben een kans van 50 procent dat hun ouders nog bij elkaar zijn als ze 15 worden. En raad eens hoeveel van die ouders die dan nog bij elkaar zijn, getrouwd zijn? Rond de 97 procent.”

Ashcroft: „De juistheid van deze getallen wordt nauwelijks in twijfel getrokken. Zelfs de regering heeft ze gebruikt.”

Trend en Ashcroft hebben het gevoel dat er in de Britse samenleving langzaam erkenning komt dat gebroken gezinnen kostbaar zijn voor de belastingbetaler. Trend: „Ik denk dat het nog maar vijf jaar geleden is dat je met ons verhaal in de media belachelijk werd gemaakt. Nu zeggen we heel soms tegen elkaar dat het tij bezig is te keren.” Ashcroft knikt instemmend.

Dat betekent echter niet dat alle verkiezingsprogramma’s het gezin aanprijzen als de hoeksteen van de samenleving. Ashcroft: „De Conservatieven willen geld spenderen aan relatietherapie. Dat is het enige.”

Op de wensenlijst van de Relationship Foundation staat dat de overheid meer zou kunnen doen aan bewustwording rond relaties. Trend: „We betwijfelen wel of dat een taak voor de overheid is. Maar wie anders moet het doen? Naar de kerk luistert niemand meer.”

Ashcroft citeert een Amerikaan die onderscheid maakt tussen besluiten tot een relatie of erin belanden (”sliding or deciding”). „Het zou goed zijn als iedereen zichzelf dat soort vragen stelt. Als de regering het doet, zullen veel mensen alleen maar lachen.” Trend: „Tijdens de economische crisis zei onze minister van Financiën: „We are in it together – we zitten er allemaal samen in.” Die frase werkte samenbindend toen in de oorlog de bommen op Londen vielen. Maar nu lokte het alleen de spot van mensen uit.”

Toch mijmert Trend nog weleens over een campagne. „Roken wordt bestreden met een combinatie van wetgeving, wetenschappelijk bewijs dat het ongezond is en de boodschap dat jij kunt stoppen. Op het terrein van milieubescherming zie je hetzelfde: door afval te scheiden, kun ook jij daaraan bijdragen. Zo’n positieve boodschap is belangrijk. Het zou mooi zijn als er rond relaties ook een andere denktrant zou kunnen komen.”

Zou de wetgeving dan ook moeten veranderen? Trend denkt van wel. „Als je naar het geld kijkt, ben je eigenlijk gek als je gaat trouwen, en zeker om kostwinner te worden. Ik denk dat de belastingwetgeving het stabiele gezinnen iets beter zou moeten maken.”

Bij de vorige verkiezingen in 2010 beloofde de Conservatieve Partij de „meest gezinsvriendelijke partij in Europa” te zullen zijn. Maar zodra het regeerakkoord met de Liberaal-Democraten er lag, zochten Trend en Ashcroft tevergeefs naar het woord gezin.

Aangenaam verrast waren ze daarom toen vorig jaar premier Cameron aankondigde dat al het nieuwe beleid zou worden getoetst op de gevolgen voor gezinnen. „Dat bewees dat hij nog steeds wil gaan voor het gezin, hoewel in allerlei vormen. Dat biedt hoop voor de toekomst”, aldus Trend.

Britse christenen verdeeld naar stembus

Praat bij een kerk in Groot-Brittannië over politiek en je krijgt veel verschillende verhalen. Zelfs in kleine gemeenten hebben alle partijen hun aanhangers. Door de keus van de Conservatieve Partij om in de afgelopen periode bij verrassing het homohuwelijk in te voeren, zijn christenen alleen nog maar meer verdeeld geraakt. Net als alle andere kiezers, dus.