Gepest op het werk, van voren én in de rug
DEN HAAG. Hij werd getreiterd, uitgescholden en bespuugd. En dat op een plek waar je dat niet zo snel verwacht. Via een petitie hoopt Gerrit Hartholt (50) de politiek te bewegen om eindelijk écht werk te maken van de aanpak van pesten op de werkvloer.
Na wat jaren ziektewet en WW zit Hartholt inmiddels in de bijstand. Onlangs kreeg hij te horen dat de uitkeringsinstantie van hem verwacht dat hij na zijn spaargeld nu ook het vermogen in zijn huis ‘opeet’.
Ziedaar wat er gebeuren kan met werknemers die het slachtoffer worden van pestengedrag op de werkvloer.
Het begon rond 1990 met schelden, roddelen en pesterijtjes door enkele collega’s van het productiebedrijf waar Hartholt in 1986 begonnen was. Later kwamen daar vechtpartijen bij, werd hij bespuugd en stond zijn fiets soms niet meer op de plek waar hij die ’s ochtends had neergezet.
Hoewel er pieken waren en dalen hield het pestgedrag aan tot eind 2007, het jaar waarin Hartholt het lichamelijk en psychisch niet meer trok en zich ziek meldde. Wat Hartholt in al die jaren misschien nog wel het meeste gekrenkt heeft, is dat, hoewel hij de pesterijen meermaals aankaartte bij de bedrijfsleiding, er nooit kordaat werd ingegrepen. Hartholt: „Ik kreeg uiteindelijk zelfs te maken met intimidatie vanuit de leiding van het bedrijf, die me steeds meer en ook steeds vervelender onder druk zette om me te laten overplaatsen naar een andere afdeling.”
Maar dát wilde Hartholt niet. „Ik had plezier in mijn werk en er waren ook genoeg collega’s wél leuk. Wat ik wilde was dat het pesten zou stoppen. En dat had ook gekund, wanneer er adequaat was ingegrepen; door de desbetreffende mensen aan te spreken op hun gedrag en ervoor te zorgen dat het onderwerp bespreekbaar zou worden. Maar toen de intimidatie niet alleen van collega’s, maar ook van de bedrijfsleiding kwam, kreeg ik echt het gevoel dat ik zowel van voren, als in de rug werd aangevallen.”
Waarom juist híj het mikpunt was van alle pesterijtjes zal Hartholt nooit helemaal begrijpen. Zelf denkt hij dat zijn „bijzondere karakter” een rol heeft gespeeld. „Ik ben autistisch en in mijn jeugd ook getraumatiseerd geraakt. Daarnaast heb ik binnen het bedrijf achttien jaar in de ondernemingsraad gezeten, waar je ook niet alleen maar vrienden mee maakt. Zo kaartte ik bijvoorbeeld weleens aan dat er structureel ongeoorloofd pauze werd genomen op mijn afdeling, wat niet iedereen me in dank afnam.”
Hartholt, die woont in Dedemsvaart, is bepaald niet de enige met dit soort ervaringen. Uit cijfers blijkt dat zelfs 1,1 miljoen Nederlanders (één op de zeven werknemers) last heeft van ongewenst gedrag op de werkvloer, door leidinggevenden of door collega’s. Dat varieert van ongewenste seksuele intimiteiten (129.000 werknemers) tot intimidatie (749.000) en pesten (499.000).
Opgeteld leidt dit jaarlijks tot ruim 2 miljoen uur aan werkgerelateerd ziekteverzuim, wat niet alleen de bedrijven zelf, maar ook de samenleving miljarden euro’s kost. Verder is er uiteraard het grote psychisch leed dat pesten op het werk teweeg kan brengen, zoals depressies, angststoornissen, posttraumatische stressstoornissen of zelfs zelfdoding.
Als initiatiefnemer van de petitie ”Stop pesten op het Werk!” hoopt Hartholt daar nu verandering in te brengen. In samenwerking met de Stichting Pesten op de werkvloer, de Stichting Stop Pesten Nu! en een onderzoeksafdeling van de Vrije Universiteit wordt die petitie dinsdag aangeboden aan de Tweede Kamer.
Hartholt hoopt dat voldoende Kamerleden bereid zijn het toenemende pestgedrag op de werkvloer aan te pakken. Want hoewel de Arbowet werkgevers formeel verplicht om op te treden tegen agressie en geweld jegens hun personeel, doen veel bedrijven weinig tot niets tegen getreiter op het werk, stelt Hartholt. „Omdat de overheid de aanpak van pesten op het werk tóch niet handhaaft, voelen werkgevers zich niet geroepen om er echt iets aan te doen. En ook het UWV doet niets. De overheid is in dezen een tandeloze tijger.”
Ook een toezegging van minister Asscher (Sociale Zaken) eind vorig jaar, die aankondigde het pestgedrag op de werkvloer een prominentere rol te laten spelen in de overheidscampagne tegen werkstress, levert volgens Hartholt onvoldoende op. „Het is een leuke campagne hoor, maar hij is puur gericht op preventie en niet op het verlenen van hulp of begeleiding aan bestaande slachtoffers. Het is alsof je bezig bent nieuwe branden te voorkomen zonder iets te doen aan de bestaande branden.”
Wat de petitie vraagt, is onder meer goede hulp voor slachtoffers en de beschikbaarheid van onafhankelijke vertrouwenspersonen en mediators. Hartholt: „En het allerbelangrijkste: preventie en bewustwording.” Het daarvoor nodige extra geld betaalt zich volgens hem zonder meer terug. „De gevolgen zijn alleen in mijn geval al een kostenpost voor de belastingbetaler van ruim 100.000 euro. En dat terwijl de pesters de hand boven het hoofd wordt gehouden.”