De geheime dienst deed „intensief” speurwerk naar in Nederland blijvende jihadisten. De AIVD verrichtte „diverse onderzoeken” naar aanwijzingen voor aanslagdreigingen. „Verschillende plannen voor het plegen van aanslagen zijn onderkend en dreigingen konden worden afgewend.”

Tot eind vorig jaar verlieten ongeveer 180 jihadisten Nederland voor de strijd in bijvoorbeeld Syrië.

Het is lastig een eenduidig profiel van Syriëgangers te schetsen, betoogt AIVD-baas Rob Bertholee. „Het gaat om jongens en meisjes, mannen en vrouwen, vaders en moeders. Het gaat om goed opgeleide mensen, maar ook om vroegtijdige schoolverlaters, ex-criminelen, diepreligieuze of pseudomoslims.”

Altijd betreft het „jonge mensen die zich vrijwillig laten terugzetten in de zevende eeuw”, zegt de AIVD-baas.

Glorieuze gevechten

Ongeveer 35 jihadisten keerden terug naar Nederland. Niet elke terugkeerder vormt een bedreiging, zegt de dienst. „Een deel is teleurgesteld over wat ze hebben meegemaakt in Syrië. Het romantische beeld van glorieuze gevechten tegen de ongelovigen blijkt in de praktijk heel anders. Bij aankomst in Syrië wordt gekeken of de nieuwe rekruten geschikt zijn om te vechten. Dat is niet altijd het geval en sommigen worden dan ook belast met eten koken of het huis van hun medestrijders schoonmaken.”

Sociale media

Sociale media vergroten het effect van jihadistische propaganda, betoogt de AIVD. „Door de directe contacten die veel jihadisten in het strijdgebied hebben met vrienden en bekenden in Nederland, vooral via sociale media, gaat er van hun activiteiten in Syrië of Irak een wervende en radicaliserende werking uit. Sociale media maken de beleving van de jihad directer en persoonlijker.”

In Syrië zijn jihadistische groepen die uitdrukkelijk de bedoeling hebben in het Westen aanslagen te plegen, waarschuwt de geheime dienst. Een van deze organisaties is de Khorasangroep, die gelieerd is al-Qaida. De strijders hebben vaak veel ervaring op het terrein van het voorbereiden van aan-slagen. De dreiging van al-Qaida kan „zelfs verhevigen” als die terroristische groepering probeert te bewijzen meer dan IS in staat te zijn in het Westen aanslagen te kunnen uitvoeren.

Intimideren

De inlichtingendienst staat in het jaarverslag ook stil bij dreigingen vanuit Rusland. „President 
Poetin heeft de afgelopen jaren, ondersteund door een sterke propagandacampagne in de Russische massa-
media, krachtig de nationale kaart gespeeld. Hij legt een grote nadruk op patriottisme en het Russische orthodoxe geloof.”

Russische diensten „schuwen niet” om Nederlanders in Rusland te intimideren om zo informatie los te krijgen, stelt de AIVD vast.

Russische inlichtingendiensten sturen in Nederland spionnen aan voor het verkrijgen van politieke en wetenschappelijke inlichtingen. Ook worden geheim agenten ingezet voor de aanschaf van militaire technologie waarbij exportbeperkingen worden omzeild, stelt de AIVD, die de komende jaren jaarlijks 25 miljoen euro extra krijgt vanwege de groeiende spanningen op het wereldtoneel.

Wig

Rusland is bezig met een „wereldwijde” campagne om beleid en beeldvorming ten aanzien van Rusland te beïnvloeden. Die beïnvloedingscampagne lijkt sinds vorig jaar te zijn opgeschroefd, ook in Nederland. „Rusland spant zich meer in om talentvolle academici en maatschappelijk betrokken jongeren op kosten van de Russische overheid naar Rusland te laten reizen.”

Rusland zal blijven zorgen voor onrust, voorspelt de AIVD. „Het sterke Russische geloof in de eigen status als grootmacht en het tegelijkertijd ontkennen van interne problemen zullen blijven zorgen voor instabiliteit. Het Westen is daarbij terug als gemeenschappelijke vijand en dient als zondebok voor economische tegenspoed of morele misstanden.”

Rusland zal blijven proberen „een wig te drijven” tussen de NAVO-staten, stelt de geheime dienst. „Om de eensgezindheid van de Europese Unie richting Rusland te verstoren, voert het Kremlin voortdurend een verdeel-en-heersstrategie.”