Op 29 plaatsen zijn audiozuilen neergezet, die verhalen over de bevrijding afspelen. „De hoorspelen zijn gebaseerd op authentieke getuigenissen, onder meer van Canadese en Poolse soldaten”, vertelt een woordvoerster van VisitBrabant, dat het project samen met Liberation Route Europe en de provincie heeft opgezet. „Je hoort het verhaal op de exacte plek waar het is gebeurd.” De verhalen staan ook op een app, die de route van de bevrijders vanaf Normandië volgt.

Wie in Breda de zuil aan de Generaal Maczekstraat aanzet door aan een wiel te draaien, hoort het verhaal van verzetsman Frans Peters die op 29 oktober 1944 de bevrijding van de stad van dichtbij meemaakte. „Overal om ons heen sloegen granaten in. Het waren benauwde ogenblikken. Ineens riep iemand: de Amerikanen zijn er. We stormden naar buiten en daar waren ze: onze bevrijders.”

Die bevrijders bleken de leden van de 1e Poolse pantserdivisie van generaal Maczek te zijn. „De stralen van de zon gaven een feestelijke karakter aan de stoet pantservoertuigen”, gaat het verhaal verder. „Iedereen kon nu zien dat onze bevrijders uit Polen kwamen.”

Nadat de geallieerden Antwerpen hadden ingenomen, wilden ze de haven snel in gebruik nemen. De Duitsers hadden echter nog beide oevers van de Schelde in handen. Daarom zetten de bevrijders de aanval in, onder meer via Bergen op Zoom en Woensdrecht.

„Het was verrekte koud”, herinnert de Canadese soldaat John Dubetz zich. Hij vertelt hoe hij uit een huis in Ossendrecht, waar hij even verbleef tijdens de Slag om de Schelde, nog een paar handschoenen vond en meenam. Toen vertrok hij met zijn regiment richting Bergen op Zoom voor een aanval op Duitse stellingen. Voor de Canadezen zou die dag de geschiedenis ingaan als ‘Zwarte Vrijdag’.

„Plotseling zag ik een heldere lichtkogel. Toen barstte de hel los. We werden afgeslacht. Onder de kogelregen raakten de nieuwelingen in paniek.” Soldaat Dubetz werd geraakt, maar overleefde de rampzalige aanval. In totaal kwamen 58 Canadezen om het leven. „Iemand had een enorme blunder begaan.”

Commissaris van de koning Wim van de Donk (Noord-Brabant) en zijn collega Han Polman (Zeeland) openen donderdag het nieuwe gedeelte van de Liberation Route.