De vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam en de Herculesramp bij Vliegbasis Eindhoven: Peter van der Velden deed bij de grootste rampen die Nederland troffen onderzoek onder de slachtoffers. „Als je het doel en belang helder kunt maken, willen veel mensen meewerken. Voor een deel is dat heel belastend, maar het helpt ook bij het verwerken. En je geeft slachtoffers de mogelijkheid de hulpverlening bij een volgende ramp te verbeteren.”

Van der Velden, hoogleraar psyche en rampen aan de Tilburg University, gaat de hulpverlening aan nabestaanden van de MH17-ramp van afgelopen zomer onderzoeken. Het tweejarig onderzoek heeft plaats tegelijk met een onderzoek naar de behandeling van complexe rouw, uitgevoerd door Jos de Keijser, hoogleraar complexe rouw aan de Rijksuniversiteit Groningen. Beide onderzoeken worden gefinancierd door Slachtofferhulp Nederland. Door de onderzoeken tegelijk te laten verlopen, wordt de belasting van nabestaanden zo klein mogelijk gehouden. Van der Velden: „We hopen dat zo veel mogelijk mensen uit de nabije omgeving van de slachtoffers meedoen, om de zeggingskracht van het onderzoek te vergroten.”

Waarom is zo’n onderzoek belangrijk?

„Het is als eerste een vinger aan de pols. Deze mensen hebben iets vreselijks meegemaakt. Loopt de hulpverlening zoals verwacht, sluit die ook aan bij de behoeften van de nabestaanden? Hoe ontwikkelt zich hun zorgbehoefte en zorggebruik? Daarnaast willen we lessen trekken voor rampen in de toekomst. Met een onderzoek laat je als samenleving ook zien dat je het verdriet van de nabestaanden serieus neemt. Niet alleen kort na de ramp, maar ook over een langere periode.”

Hoe gaat u het onderzoek uitvoeren?

„Nabestaanden krijgen een serie vragen, die we voor beide onderzoeken willen gebruiken. We vragen naar hun geestelijke gezondheid, hun zorggebruik, hoe ze omgaan met door de ramp veroorzaakte problemen, hoe ze de aandacht van de media ervaren. Verder interviewen we een aantal nabestaanden en hulpverleners. We gaan ook slachtoffers van de Tripoli-ramp bevragen. Zij zijn verder in hun verwerkingsproces. Van hen kunnen we leren waar slachtoffers van MH17 nog tegen aan gaan lopen.”

Is er bij eerdere rampen vergelijkbaar onderzoek gedaan?

„Het is voor het eerst sinds lange tijd dat zo veel Nederlanders tegelijkertijd overleden. De vliegramp van Tripoli in 2010 was de laatste keer. Toen kwamen zeventig landgenoten om, maar is geen onderzoek gedaan. Bij de ramp op Tenerife in 1977 vielen 600 doden, onder wie veel Nederlanders. Maar toen werd nog geen onderzoek naar hulpverlening gedaan. Bij andere rampen, zoals die van Enschede, is wel onderzoek gedaan, waarvan we veel geleerd hebben.”

Waar lopen nabestaanden tegenaan na zo’n ingrijpende ramp?

„Dat is heel divers. Bij deze ramp is het voorstelbaar dat mensen gaan malen, omdat hij is veroorzaakt door menselijk handelen. Je ziet ook dat mensen die dit soort dingen meemaken het naïeve beeld hebben dat ze dan voorlopig verlost zijn van nare dingen. Maar het leven gaat door. Iemand met deze ramp achter de rug kan heel anders reageren op een overval dan iemand die dat niet heeft meegemaakt. Het is daarom goed de hulpverlening over langere tijd te volgen. Weet een huisarts te duiden waarom het ineens slechter met iemand gaat, twee jaar na de ramp?”

Nabestaanden kunnen zich aanmelden via info@rouwnavliegrampmh17.nl