Alleen in Drenthe, Gelderland, Noord-Holland, Zeeland en Limburg houden de sociaaldemocraten naar verwachting één gedeputeerde over. Een teruggang van veertien nu naar vijf straks.

Verwonderen doet het niet. De PvdA werd bij de Statenverkiezingen van 18 maart de zesde partij van Nederland. Ze verloor de helft van de 1,2 miljoen stemmen in 2011 en 45 van de 107 Statenzetels.

Zuur is het wel. De sociaaldemocraten worden in Groningen, Friesland en Flevoland ingeruild voor de radicalere socialisten van de SP. In Friesland en vermoedelijk ook Groningen staat de PvdA voor het eerst in haar 69-jarig bestaan buitenspel. En in Flevoland voor het eerst sinds het bestaan van de provincie, 1 januari 1986.

Daar komt nog bij dat de PvdA in de vijf provincies waar zij nog wél in het bestuur komt, dat vooral te danken heeft aan de goede verstandhouding met de bestaande coalitiepartners.

Grote winnaar

De SP is de grote winnaar. Deze partij deed vier jaar geleden in Zuid-Holland en Noord-Brabant voor het eerst haar intrede in het provinciaal bestuur en bleek een betrouwbare partner. Nu doet de partij in zes provincies mee aan de onderhandelingen en kan zij op zoek gaan naar zeker zes en mogelijk zelfs negen gedeputeerden.

D66 weet haar grote verkiezingswinst opmerkelijk genoeg minder goed te verzilveren. De partij deed al mee in vijf provincies. Dat worden er acht.

Het CDA is in alle provincies weer terug in het centrum van de macht – ook in Groningen en Drenthe, waar de partij achtereenvolgens de afgelopen vier en acht jaar niet mocht meedoen.

De positie van voor 2011, toen de partij met 26 gedeputeerden veruit de machtigste was, lijkt niet meer terug te komen. Vier jaar geleden verloor het CDA 65 zetels. Nu profiteert de partij ervan dat de PvdA veelal als grootste concurrent is weggevallen.

De VVD weet het verlies te beperken. In Groningen gaat de partij eruit, maar in Friesland komt ze weer terug. Wel verliest de VVD in vier provincies mogelijk een van de twee huidige gedeputeerden.

CU en SGP

De ChristenUnie houdt vermoedelijk haar gedeputeerde in Groningen en Overijssel, en wint er één in Drenthe. Daar adviseerde de informateur woensdag een coalitie van VVD, PvdA, CDA en CU.

De SGP blijft stabiel op één gedeputeerde, in Zeeland. Wel verliest de partij haar positie als coalitiepartner (zonder gedeputeerde te leveren) in Overijssel.

GroenLinks houdt haar gedeputeerde in Utrecht en herwint er een in Groningen. De Fryske Nasjonale Partij blijft in Friesland aan het roer.

En de PVV? Na het mislukte avontuur in Limburg om mee te regeren én de Marokkanenuitspraak van Wilders wordt de partij buitengesloten. Limburg koerst aan op een coalitie van de huidige partners, CDA, VVD en PvdA, aangevuld met SP en D66. Zo blijft het aantal provinciebestuurders van de PVV stabiel op nul.