TOEN

„Mijn eerste Koninginnedag kan ik me niet herinneren. Wij woonden in Arnhem, hadden geen auto en geen tv. Dus we konden ook niet meekijken naar Koninginnedagen. De defilés op Soestdijk heb ik ook niet zelf meegemaakt.

De historie van Koninginnedag of Koningsdag voert terug tot 31 augustus 1885, de vijfde verjaardag van prinses Wilhelmina. In Utrecht werd een Prinsessedag georganiseerd met als doel de nationale eenheid van het volk te benadrukken. Later zijn er af en toe defilés gehouden voor koningin Emma, bijvoorbeeld bij jubilea en hoogtijdagen.

Juliana is begonnen Koninginnedag te institutionaliseren, vanaf 1948 op het beroemde bordes van Soestdijk. De onderdanen mochten de jarige vorstin feliciteren door langs te wandelen. Een echt volksfeest, ongelooflijk populair. Je mocht zomaar binnen de omheining van het paleis komen. Voor de Oranjes was het de hele dag kijken, knikken, klappen.

Vanaf 1980 zijn de rollen omgedraaid. Beatrix besloot om twee plaatsen in het land te bezoeken. De vorst naar het volk, in plaats van het volk naar de vorst. Koninginnedag moest actiever zijn, meer inhoud hebben. Het zou kunnen zijn dat heeft meegespeeld dat de jongere generatie Oranjes er weinig voor voelde om urenlang als poppetjes bekeken te worden op het bordes. Ook die nieuwe aanpak sloeg aan. De bezochte gemeenten en hun inwoners stonden op hun kop bij de komst van de koningin. Heel amusant, leuke sfeer.

NU

Nederland kent een volksfeest, onze Koningsdag, én een staatsfeest, onze Prinsjesdag. Koningsdag is een echt feest, waarbij de Oranjes één zijn met het volk. Prinsjesdag is een feest van de democratie, met fraaie rituelen, elegante kleren en een plechtig protocol.

Koning Willem-Alexander heeft bij zijn aantreden de Koningsspelen ingevoerd. Een goed initiatief om kinderen erbij te betrekken. De koning heeft daarmee de activiteiten verbreed. Overal in het land doen leerlingen mee, in totaal zo’n 5500.

De koning wil met zijn koningschap mensen verbinden, aanmoedigen, stimuleren. Hij wil voor iedereen koning zijn, boven de partijen staan. De sportieve activiteiten bij de Koningsspelen passen daarbij. Want in de sport is iedereen gelijk.

Als koning kan hij het volk niet opvoeden, maar hij draagt wel zijn steentje bij. Scholieren krijgen op school eerst een stevig ontbijt. Hij leert hun goed en gezond te eten. Er zijn immers nogal wat kinderen die met alleen een Mars naar school komen. Verder geeft de koning het goede voorbeeld door interesse in anderen te tonen.

Koningsdag speelt een zekere rol in de samenleving. Het zorgt voor continuïteit in 500 jaar Oranjehuis. Bovendien verbindt het oude tradities met nieuwe. Willem-Alexander zegt: Je moet tradities aanpassen aan de nieuwe situatie. Hij wilde Koningsdag de vorige keer graag al een nieuwe opzet geven, maar de organisatie was toen al te ver gevorderd. Correct dat hij de eerste keer de oude opzet heeft gehandhaafd.

STRAKS

Dordrecht is een uitstekende keus voor Koningsdag nieuwe stijl. Willem-Alexander kent als historicus het historische karakter van de plaats. Dordrecht was de eerste stad in Holland. Hier werd in 1572 de eerste vrije Statenvergadering gehouden. Willem van Oranje heeft daar de vrijheid van godsdienst laten introduceren. Later, in 1618-1619, is hier de Dordtse synode gehouden en de Statenvertaling ontstaan. Deze heeft de Nederlandse taal voor een groot deel gevormd. Kortom, een ongeloofijk historische stad.

Ik vind de opzet van Koningsdag nieuwe stijl aantrekkelijk. Een gemeente krijgt de gelegenheid zich te presenteren. Willem-Alexander maakt daarbij gebruik van de aanpak op handelsmissies, waarin Nederland zich presenteert aan het buitenland.

De koning legt met Koningsdag nieuwe stijl meer de nadruk op de prestaties van de gemeente dan op zichzelf. „Dordrecht, jullie staan centraal vandaag, laat maar zien wat je kunt.” Het is goed voor het bedrijfsleven, maar ook kunst en cultuur komen aan bod. Of Koningsdag een te commercieel karakter krijgt, moeten we afwachten. We gaan zien hoe de eerste keer verloopt.

Traditionele elementen zoals koekhappen en hoepelen verdwijnen. Ik vind het goed om van tijd tot tijd nieuwe accenten te leggen. Een concept kan ook sleets worden. Saaier? Het is maar hoe je het bekijkt. De Grande Parade, de vlootschouw bij het Groothoofd aan de rivier, is spectaculair en levert echt Hollandse plaatjes op met het mooiste silhouet van Nederland. Willem-Alexander bezoekt verder Het Hof, waar een aantal historische, gerestaureerde gebouwen worden geopend. De koning verbindt bedrijfsleven, historie, kunst en cultuur. Een verantwoorde mengeling.

Dat prinses Beatrix, prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven niet aanwezig zijn, begrijp ik wel. De nieuwe generatie is nu aangetreden. Even rekenen, Beatrix is 77 jaar… ze heeft tien jaar geen Koninginnedag gevierd… dat betekent dat ze 67 jaar lang heeft meegedaan. Ik kan me voorstellen dat ze zegt: Ik ga lekker voor de tv zitten.

Het is even wennen. De verandering van Koninginnedag onder Juliana en Beatrix was echter ook wennen. Net als het feit dat we nu een koning hebben. Maar na een paar maanden was dat ook alweer gewoon. Zo gaat het leven nu eenmaal. Mooi dat de prinsesjes het programma voor een deel bijwonen. Zo langzamerhand moet dat wel kunnen. Leuke meisjes.”