Dit artikel verscheen op 27 maart in de speciale Puntkomma-bijlage Hart & Ziel. Een predikant, een schoolmaatschappelijk werkende en een psychiater reageren op vijf vragen. In dit artikel: vraag 2.
Macht van de duivel

Ds. H. Zweistra, hersteld hervormd predikant te Nederhemert:

„Ik zou als pastor proberen om erachter te komen wat die dwanggedachten inhouden. Mensen kunnen het als heel bevrijdend ervaren om te verwoorden wat er vanbinnen leeft. Als zo’n vrouw een dergelijk probleem voor zich houdt en het gevecht met die gedachten alleen voert, komt ze in een vicieuze cirkel terecht.

We moeten hierbij de macht van de duivel niet onderschatten. Hij wil dat wij ons van onze omgeving afgrendelen, zodat hij ons tot een speelbal kan maken van zijn voorstellingen. Iemand die geplaagd wordt door dergelijke gedachten, probeert daarvan af te komen. Maar hierbij is het net als met drijfzand: zonder hulp zak je er alleen maar dieper in weg. Schaamte weerhoudt mensen er vaak van om de binnenkant van hun leven te laten zien.

Wanneer je in dergelijke gevallen als pastor het vertrouwen weet te winnen, is dat een zegen. Dat opent de weg naar communicatie. Een empathische opstelling is hierbij onmisbaar. Daarmee bedoel ik dat je op een invoelende wijze bij de ander moet zijn. Niet belerend of dicterend, maar door de ander de ruimte te geven om te zeggen wat hij of zij wil zeggen. Dat kost meestal veel tijd, maar wie weet te wachten, toont daardoor dat hij de ander in respecteert. Respect is de basis voor een echte ontmoeting. ”

Hulp zoeken

Alberdien Polinder, schoolmaatschappelijk werkende bij het Driestar College in Gouda:

„Wanneer er op school een meisje met een dergelijk probleem bij mij zou komen, zou ik haar zeggen: „Weet je wat zo bijzonder is: nog voordat wij iets gebeden hebben, kent de Heere onze gedachten al. Hij ziet ons en kent ons en weet het ook wanneer je niet kunt bidden. Hij is niet afhankelijk van ons gebed.”

Het heeft geen enkele zin om tegen zo iemand te zeggen dat ze móét bidden. Ik zou haar vragen wat ze graag tegen God zou willen zeggen, en ik zou zeggen dat ik voor haar zal bidden.

In dergelijke gevallen kijk ik als schoolmaatschappelijk werkende ook naar het netwerk van iemand: of familie en vrienden hierin betrokken kunnen worden. Dwanggedachten kunnen wij op school niet behandelen, dus ik zou haar ook sterk adviseren om hulp te zoeken.”

Gebed overnemen

Dr. Hans Meissner, psychiater bij ggz-instelling Dimence in Zwolle en Kampen:

„Dwanggedachten duiden meestal op een ernstige psychiatrische ziekte, en dat doen ze zeker als ze zo veel tijd vergen dat bidden erbij inschiet. Soms leiden dergelijke gedachten zelfs tot zo veel schrik dat het niet meer lukt om te bidden.

Voor wie eronder lijdt, voelen dergelijke gedachten soms aan als influisteringen door duivelse machten. Ze kunnen soms juist heftiger worden door gebed.

Een uitweg bij deze problematiek is gerichte specialistische psychiatrische behandeling. Deze blijkt niet zelden effectief te zijn.

Intussen kunnen degenen die om haar heen staan het gebed van zo’n vrouw overnemen, in de troost en het licht van de berijmde Psalm 31:15: „Hoe groot is ’t heil, dat G’ in dit leven, ver boven beed’ en wensen, reeds wrocht voor ’t oog der mensen!””