De internationale autoriteiten in Bosnië kondigden afgelopen maandag tijdens een persconferentie aan de banktegoeden te bevriezen van tien mensen die ervan worden verdacht Karadzic te helpen. Volgens de hoogste vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap in Bosnië-Herzegovina, Paddy Ashdown, werken de tien vrienden van Karadzic als een criminele bende. Het geld dat zij verdienen met corruptie, het witwassen van zwart geld en afpersing zou Karadzic in staat stellen uit handen van justitie te blijven.

Onder de tien personen van wie de tegoeden zijn bevroren, bevindt zich de vroegere president van de Republika Srpska (Servisch Bosnië), Mirko Sarovic. Doordat hij op de zwarte lijst is geplaatst, moest hij van Ashdown het vice-voorzitterschap van de door Karadzic opgerichte Servisch-Democratische Partij (SDS) ook neerleggen. Uit protest tegen zijn ontslag besloot het bestuur van de SDS gisteren op te stappen.

Wat tijdens de persconferentie opviel, was dat Ashdown werd geflankeerd door twee Amerikanen. Ambassadeur Clifford Bond en Virgil Packett, de bevelhebber van de internationale troepenmacht in Bosnië (SFOR), luisterden met instemming toe hoe de Brit Ashdown opriep tot „de volgende fase van de verenigde operatie.” Sommige waarnemers leidden uit hun aanwezigheid af dat de Verenigde Staten een groeiend belang hebben bij de arrestatie van Karadzic. Een dergelijk succes zou de Amerikaanse president Bush immers goed kunnen gebruiken in zijn streven om aan het einde van het jaar te worden herkozen.

De Amerikanen hebben er inderdaad alle belang bij om Karadzic te pakken te krijgen, vertelt dr. Franz-Lothar Altmann van de Berlijnse Stiftung für Wissenschaft und Politik (SWP), maar dat heeft volgens hem „niet per se” met de presidentsverkiezingen te maken. „Karadzic heeft nog steeds de nodige aanhangers en zolang hij niet is gepakt en zich niet hoeft te verantwoorden, blijft de situatie in Bosnië in zekere zin onveilig.”

Nadat vorig jaar december de Amerikaanse militairen de Iraakse oud-dictator Saddam Hussein in de kraag hadden gegrepen, viel er in Bosnië behalve lof ook kritiek op Washington te beluisteren. Hoe is het mogelijk dat Saddam een aantal maanden na de aanval op Irak wordt gearresteerd, terwijl de ’Saddam van Bosnië’ al jarenlang op vrije voeten rondloopt? zo vroegen de Bosniërs zich af. Volgens velen was dat een kwestie van politieke wil.

Altmann trekt die opvatting in twijfel. Hij wijst op een aantal concrete problemen die de arrestatie van de ex-president bemoeilijken. Een daarvan is de omgeving waar Karadzic zich naar alle waarschijnlijkheid bevindt, het grensgebied tussen Bosnië en Montenegro. „Het is niet eenvoudig om een zoekactie succesvol te beëindigen als een meerderheid van de mensen rondom Karadzic hem nog steeds beschermt. Zeker niet als dat gebied moeilijk toegankelijk is.”

Een andere, mogelijke reden waarom de zoekacties van SFOR tot op heden niet het gewenste resultaat hebben gehad, zijn de risico’s die aan zo’n operatie kleven, meent de SWP-medewerker. „Karadzic wordt nog altijd beschermd door lijfwachten, die tot geweld bereid zijn. Als SFOR geen verrassingsactie kan organiseren die verzet onmogelijk maakt, bestaat de kans dat er slachtoffers vallen.”

Ten slotte wil de internationale gemeenschap Karadzic levend in handen zien te krijgen. „Als het niet zou uitmaken of hij dood of levend wordt gepakt, dan zou hij wellicht al zijn gevonden. Maar de betrokkenen willen hem levend, zodat hij kan terechtstaan. De Serviërs moeten er immers van worden overtuigd dat ze zich destijds achter de verkeerde persoon schaarden.”

Aan complottheorieën, als zouden de Fransen, de Britten of zelfs de Amerikanen de arrestatie van Karadzic achter de schermen tegenhouden, hecht Altmann weinig waarde. „Ik zou niet willen uitsluiten dat bepaalde individuen met hem hebben gesympathiseerd, maar niet degenen die politiek verantwoordelijk zijn.”

Na de arrestatie van Saddam Hussein werd de suggestie gedaan alleen de Amerikanen in Bosnië achter Karadzic aan te laten gaan. De kans op succes zou dan veel groter zijn. Altmann denkt niet dat dit realistisch is. „Het zou onzinnig zijn als alleen de Amerikanen zich op Karadzic zouden concentreren. De Engelsen hebben eveneens laten zien bij zulke operaties succesvol te kunnen zijn. Bovendien zou het politiek nogal gevoelig liggen, als Londen of Parijs buitenspel zouden worden gezet.”

Wel denkt Altmann dat de strategie die de Amerikanen in Irak toepasten om Saddam Hussein te vangen, ook in Bosnië de juiste handelwijze zal blijken. „In Irak probeerden de Amerikanen mensen in de omgeving van Saddam zo ver te krijgen dat zij hem zouden verraden. Die opzet slaagde. Dezelfde tactiek zal nu op Karadzic worden toegepast.”

De vergelijking tussen Irak en Bosnië gaat overigens maar ten dele op, zegt Altmann. „Saddam Hussein heeft zijn eigen bevolking heel wat leed en onrecht aangedaan, terwijl de Serviërs in Bosnië Karadzic nog altijd zien als de man die hun belangen verdedigde. Hun antipathie jegens hem is daarom veel minder sterk dan die van de Irakezen ten opzichte van hún voormalige leider.”

Toch denkt de kenner van de Balkan dat Karadzic uiteindelijk zal worden gearresteerd. „Op den duur is het voor hem geen leven meer om zich altijd schuil te houden. En op een zeker ogenblik zal iemand toch wat loslaten.”

Dat moment zou wel eens spoedig kunnen aanbreken. Bij de laatstgehouden zoekactie van SFOR, in het tweede weekend van januari, zijn twee ex-politieagenten aangehouden, Dusan Tesic en Zeljko Jankovic, die meer weten van Karadzic’ netwerk. „Naar het schijnt is een van hen bereid een verklaring af te leggen. Hij zou veel willen vertellen. Ik ben zeer benieuwd of dat naar een spoor leidt”, aldus Altmann.

Of Karadzic binnenkort achter de tralies zit, is volgens Altmann speculatief. „Men heeft tijd. Het hoeft niet per se de komende dagen te gebeuren. Maar als de verhoren met de twee verdachten genoeg nieuwe informatie opleveren -en daar ziet het naar uit- zal men daar zeker van willen profiteren. Het is dan ook niet uitgesloten dat hij de komende tijd wordt gepakt. Het zou dit jaar mogelijk moeten zijn.”