„Zeer aardse mensen begrijpen zelfs deze aarde niet; ze vertrouwen uiteindelijk op een klein aantal cynische vooronderstellingen die onjuist zijn.” Een frisse stelling. Hij is dan ook niet van mij, maar van Chesterton uit zijn boek ”Orthodoxie”. Dit boek is een fabelachtig exposé van Chestertons grote ontdekking van het christelijk geheim.

Chesterton laat ons op een sprankelende wijze delen in zijn verwondering over het aloude christelijk geloof dat meer dan wat ook blijkt aan te sluiten bij de werkelijkheid. Dit boek vormt de scherpste en meest vermakelijke verdediging van het christelijke geloof uit de afgelopen 500 jaar. We zouden een regenwoud kunnen uitsparen wanneer atheïstische, fantasieloze denkers, zoals Dawkins en Cliteur, eerst ‘Orthodoxie’ zouden lezen voor ze weer een dik boek vullen met zwakbegaafde teksten.

Maar hoe wijden wij de seculiere Nederlander in het grote geheim in? Inwijden, dat is en passend woord. Dat gaat dieper dan rationeel overtuigen of iemand klemzetten met spitsvondige redeneringen. Ik wil in mijn bijdrage twee dingen bij elkaar brengen. Aan de ene kant het christelijk geheimenis. En aan de andere kant datgene wat nog altijd verborgen ligt in onze hedendaagse cultuur. De overblijfselen van eeuwenlange evangelieverkondiging.

IJslaag

Kan het zaad van het evangelie decennia of eeuwen verduren, ook als er een dikke ijslaag overheen ligt? Het zaad van het evangelie is onvergankelijk zaad. En God houdt Zijn verbond tot en met de duizendste generatie. West-Europa is het meest seculiere deel van de wereld. Het atheïsme is dé grote vooronderstelling van de westerse cultuur. Toch is juist in dit werelddeel eeuwenlang het zaad van het evangelie gestrooid. Stel je eens voor, dat dit gaat ontkiemen. Dat er uit die dorre aarde ineens groene scheutjes omhoog schieten!

Het klinkt te mooi om waar te zijn. Maar toch. Via dr. Huib Klink – bekend in uw kring - werd ik ooit gewezen op het gedachtegoed van de christenfilosoof Jean Guitton. Guitton wijst erop, dat er zich in de ziel van een volk en van mensen een onderbewuste laag bevindt die veel dieper reikt dan men doorgaans beseft. In dit onderbewuste van het westerse volk is door de eeuwen heen het zaad van het evangelie uitgestrooid. Dat betekent dat de westerse mens het christelijk geloof niet zomaar van zich kan afschudden. Het heeft een cultuur geschapen en het denken en doen van vele generaties gevormd.

Die band met deze historie kan niet eenvoudig worden doorgesneden, ondanks alle verwoede pogingen daartoe. Het zaad dat ooit is uitgestrooid, is niet verdwenen. Het ligt er nog, al is het wellicht diep verborgen en leeft men er gewoon overheen. Guitton merkt op, dat wat er nu in de volksziel verborgen ligt, soms maar hoeft aangeraakt te worden en het begint weer te leven.

Soms komt het verrassenderwijs naar boven! Aanraken van wat in de volksziel verborgen ligt. Zodat het weer opbloeit. Daar gaat het om. Maar hoe doe je dat?

Metaforen

Dan kom ik terug bij Chesterton, maar ik kan ook Lewis noemen, de schrijver van die prachtige Narnia-reeks. Zij hadden de gave om door het oproepen van beelden en het gebruik van metaforen mensen in te wijden in het christelijk geheimenis. Zij slaagden erin mensen bij de hand te nemen in een levensecht sprookje, waarbij zij onverwacht, onwillig, maar ook onontkoombaar op God stuitten. En die God bleek aan te sluiten bij hun werkelijkheid en de diepste menselijke verlangens.

Ik denk aan ”Pilgrims regress” van Lewis. De hoofdpersoon is Hans. Op een dag kuiert Hans langs een grote ommuurde tuin. Er blijkt een venster in die grote, dikke muur te zitten. Hans kijkt door dat venster en ziet een verstilde, volkomen gave, paradijselijke wereld. En in Hans’ hart barst een enorm verlangen los naar die wereld. Een oerverlangen naar dat verloren paradijs, waarin God de mens ooit had gesteld. In ieder mens schuilt iets van dat heimwee. Het is onze roeping om, zoals Ewald Mackay zo mooi zegt, vensters op dat hemelse te openen.

Deze creatieve en uitnodigende methode van Lewis en Chesterton om het christelijke geheim te onthullen, kan vandaag vruchtbaar zijn. Juist nu we als christenen meer en meer als Willibrord zonder enige beschutting op het seculiere strand staan. Let wel: die verhalen, de sprookjes van die uitgesproken christelijke Lewis, Chesteron, Tolkien en MacDonald worden ook gretig gelezen buiten de christelijke subcultuur.

Ik ben geen sprookjesverteller. Maar ik waag mij aan een voorzetje.

Oproer

Ik zou mijn sprookje beginnen met een motto, van Nietzsche: „Wij hebben God gedood! Maar hoe hebben wij dit gedaan? Hoe hebben wij de zee kunnen leegdrinken? Wie gaf ons de spons om de horizon uit te vegen?” Mijn verhaal zou aanhaken bij de Bijbelse gelijkenis van de boze wijngaardeniers (Matt. 21).

We zien een fraai landgoed. De landheer heeft dit in prachtige orde en harmonie ingericht. De landheer vertrekt voor een tijd naar het buitenland en laat het beheer achter bij het leidinggevend personeel. En dan begint de misère: oproer van het personeel! Het dak wordt van het landhuis gehaald, want dit is veel te benauwd. De lantaarnpalen worden ingezet als wapenstokken. De eeuwenoude fonteinen worden als openbaar toilet gebruikt. Er is niets nieuws onder de zon. Er zijn nog getrouwe personeelsleden en er is een erfgenaam van de landheer, zijn zoon. Zij vertellen aan iedereen die het horen wil verhalen over de goede, oorspronkelijke staat van het landgoed. Zij helpen waar mogelijk een handje om het verval te keren. Helaas, zij worden zonder genade van kant gemaakt door de rest van het huispersoneel. Uiteindelijk komt echter de landheer weer naar huis en stelt hij orde op zaken. Hij maakt alles nieuw.

Aan de hand hiervan kunnen we vertellen en onthullen hoe groot het geheimenis is dat God deze wereld heeft geschapen en deze vervolgens in handen van mensen geeft. Daaruit volgt de eerste les, namelijk dat de wereld niet van ons is en niet om ons draait. Een krachtige angel tegen hebzucht, onderdrukking en eigenliefde. Daarnaast kunnen we duidelijk maken dat de wereld in diep verval is geraakt. Dat vormt een krachtige angel tegen utopie en maakbaarheid, dat al zoveel slachtoffers heeft veroorzaakt. De directe toegang tot de boom des levens wordt door een vurig zwaard bewaakt.

De politiek schept geen heilstaat. Een christenpoliticus weet dat zijn inspanningen de doorslag niet geven. Christelijke politiek is ontspanning. Dat mag gezien worden. Ik geef toe dat de SGP hier beter in slaagt dan de CU.

Terug naar de gelijkenis. God is met handen te tasten en wij zijn Zijn geslacht. Maar dat moet blijkens het ontspoorde gedrag van mensen kennelijk ook van tijd tot tijd gezegd worden: Mensen, er is een Landheer! U behoort aan Hem toe. Seculieren zijn nu eenmaal als baby’s in de baarmoeder die het bestaan van hun moeder ontkennen.

Ik maakte een opmerking over de CU. Nu richting CDA’ers. Zij doen wel erg veel moeite om het christelijke geheim te koesteren en te verbergen. Hier past echt meer elan en lef. Kom gerust uit de kast als christenpoliticus en gebruik in het publieke debat vrijmoedig de naam van onze goede Landheer.

Kniezen

Getuigen van Gods Naam is vandaag gemakkelijker dan twintig jaar geleden. De gefrustreerde generatie van Maarten ’t Hart zit allang te kniezen in het verzorgingstehuis. De jongere generatie - ook in de Tweede Kamer - is vaak verrassend geïnteresseerd waarom jij verwijst naar de Bijbel of waaruit jij je vastigheden put. Daar hebben ze nog nooit van gehoord. Op z’n hoogst hebben ze wat google-kennis van de bijbel. Benut die openheid en nieuwsgierigheid! Laat zien dat wij zonder de Bijbel niet beslissend kunnen onderscheiden tussen goed en kwaad, tussen recht en onrecht.

Terug naar de lessen van ons verhaal. De wereld blijft alleen leefbaar als we ons houden aan Gods gebruiksaanwijzing. God alleen heeft echt verstand, „maar tegen de mens heeft Hij gezegd: Zie de vreze des Heeren, dat is wijsheid, en zich afkeren van het kwade is inzicht.” (Job 28: 28) De gelijkenis toont dat het een onbestaanbare gedachte is, dat getrouwe knechten die in een leidinggevende positie zijn (bijvoorbeeld binnen de overheid) werkeloos toezien wanneer ontaarding om zich heen grijpt en de goede naam van de Landheer wordt besmeurd. Dan tekenen zij protest aan, al zou het hun leven kosten.

Die getrouwe knechten vertellen hun verhalen over het oorspronkelijke landgoed. Zo moeten ook door ons de verhalen van recht, van liefde en van verlossing verteld blijven worden. Dit raakt immers de diepste verlangens, het diepste heimwee, van ieder mens.

Aan de hand van dit verhaal kunnen we laten zien dat God Zich niet buiten de deur laat zetten. Ontwikkelingen gaan niet per definitie alleen maar neerwaarts: Jezus is als een wortel uit de dorre aarde opgeschoten en bovendien op de derde dag opgestaan. Op het toppunt van menselijke moedeloosheid!

Zie de climax: De Landheer komt weer terug! Hij stelt orde op zaken. Dat is niet alleen voor de VVD, maar ook vanuit christelijk perspectief een rake slogan. „In de wereld zegt men: de zaak is ernstig, maar niet hopeloos. Het christelijk geloof spreekt daarentegen: de zaak is hopeloos, maar niet ernstig.” (Langmead Casserley)

Lachen

Dit bepaalt de opstelling van een christenpoliticus. Een heer van stand haast zich niet. Immers, hij is er al. Dat levensgevoel mogen christenen in de politiek uitstralen. Juist in de politiek, waar het draait om haantjes en geciteerde quotes.

Een christenpoliticus heeft altijd een binnenpretje. Hij ziet hoe de verhoudingen werkelijk liggen. Hij weet dat het eigenlijke werk al heeft plaatsgevonden. God regeert, al is het onder de schijn van het tegendeel. Christus’ Koningschap is verborgen, maar zeer reëel. En als een christenpoliticus Pechtold zich groot ziet maken om de samenleving naar zijn hand te zetten of als hij Wilders zich ziet opblazen, dan kan hij bijna zijn lachen niet inhouden. Hij grinnikt mee met Zijn God Die in de hemel onbedaarlijk lacht om die mensjes die menen zonder Hem te kunnen. Christelijke politiek is vreugde.

Laat dit verhaal een appel zijn om als christen creatief en uitnodigend te staan in een seculiere omgeving. En om te volharden en trouw te blijven aan Gods Woord. Als een waakvlammetje, zodat wij anderen kunnen aansteken. Zodat het Verhaal blijft gaan.

Ik moet afsluiten. Ach, leefde Lewis nog maar.

De auteur is beleidsmedewerker voor de SGP-fractie in de Tweede Kamer. Dit artikel is een bewerking van de lezing die hij zaterdag hield voor het christelijk-conservatief beraad.