De sfeer zit er al vroeg in bij de liberalen. Om halfnegen, ruim voordat de eerste exitpolls bekend zijn, is het een drukte van belang in café-restaurant De Haagsche Kluis aan het Plein in Den Haag. Drank en hapjes zijn er in overvloed en buiten blijkt dat heel wat VVD’ers roken. Breedgeschouderde beveiligers zorgen ervoor dat alleen mensen die zich hebben aangemeld binnenkomen.

Rond negen uur verstomt het geluid in het benauwde zaaltje. De eerste peilingen wijzen erop dat de VVD flink heeft verloren. Campagneleider Dijkhoff weet er meteen een positieve draai aan te geven. Hij zegt blij te zijn met iedereen die op de partij heeft gestemd.

Een kwartier later lijkt iedereen de gevoelige tik te hebben verwerkt en komt de feeststemming weer terug. Enkele prominenten verschijnen op het toneel. De eerste is staatssecretaris Wiebes van Financiën. Aan reacties begint hij zo vroeg op de avond niet. Anders is het met oud-partijleider Bolkestein. Met zijn bijna 82 jaren dwingt hij alom respect af. Bolkestein vindt dat de coalitie door moet gaan. Dat partijen als ChristenUnie en SGP, die zeker op ethisch vlak ver van zijn belevingswereld afstaan, deelnemen aan de gedoogconstructie, vindt hij prima. „Als de SGP bereid is om wetsontwerpen van de VVD te steunen, is die partij van harte welkom.”

Voorzitter Hermans van de VVD-fractie in de Eerste Kamer is ervan overtuigd dat het CDA zijn verantwoordelijkheid neemt om te zorgen voor meerderheden in de Eerste Kamer. „Dat doet die partij altijd.” Hij hoopt ook dat de PvdA, ondanks het grote verlies van die partij, mee blijft regeren. „Dat is belangrijk, juist nu de economie zich herstelt.” Ook Hermans wil graag door met de kleine christelijke partijen.

Zijn evenknie in de Tweede Kamer, Zijlstra, denkt er net zo over. Hij zegt blij te zijn met de uitslag. „We hebben een kwart meer stemmen dan bij de gemeenteraads­verkiezingen. Ons beleid werpt zijn vruchten af. Het is alleen jammer dat nog niet elke kiezer doorheeft dat we op de goede weg zijn. We zijn in het zicht van de haven en moeten doorvaren om onze plannen te realiseren.” Of het zetelverlies komt door de onrust van de afgelopen maanden binnen de partij, weet hij niet.

Intussen vloeit het bier rijkelijk in De Haagsche Kluis. Remy, een twintiger uit de Amsterdamse Jordaan, neemt nog een pilsje. „Ik stem al een paar jaar op de VVD. Ik doe graag mee met de winnaars.” En na het verlies van deze verkiezingen? „Ik blijf voorlopig VVD stemmen.” Uit de speakers knalt inmiddels keiharde muziek. De VVD’ers houden van feesten.

Rond kwart voor twaalf arriveert premier Rutte. Aan het gejuich af te meten lijkt het alsof hij een grote overwinning heeft behaald. „Ik wil iedereen bedanken voor de inzet. Alleen de campagne liep niet altijd volgens plan”, voegt hij eraan toe. Rutte doelt daarmee op de affaires binnen zijn partij. Maar die problemen hebben niet geleid tot het verlies, denkt hij. De premier wekt de indruk dat er niets aan de hand is. „Ik merk dat kiezers vinden dat de VVD verstand heeft van de economie. Daarom stemmen er veel mensen op ons.”