Moslims die mensen met een andere religie willen vervolgen, hebben in Indonesië in feite vrij spel, constateert regiodirecteur Phelim Kine van HRW. De overheid doet niets om christenen, leden van de ahmadiyyamoslimbeweging en sjiitische moslims te beschermen tegen aanvallen van de soennitische moslimmeerderheid in het land. Kine spreekt van een „gestage toename” van het geweld tegen deze groepen.

Volgens Kine faalt de Indonesische regering zowel bij het beschermen van minderheden als bij het aanpakken van de drijvende krachten achter het geweld, vaak radicale moslimleiders. Ze noemt als voorbeeld twee grote christelijke gemeenten in West-Java waarvan de leden in huiskringen samenkomen. Er zijn weliswaar vergunningen verstrekt voor de bouw van kerken, maar radicale moslims blokkeren iedere poging om de eerste spade de grond in te laten gaan. De kwestie speelt al jaren, ondanks dat de Indonesische Hoge Raad de lokale overheid heeft opgedragen de bouw mogelijk te maken.

De regiodirecteur wijst met de beschuldigende vinger naar voormalig president Susilo Bambang Yudhoyono. Hij zou geaarzeld hebben om fundamentalistische moslims hard aan te pakken. Kine roept de in oktober aangetreden president Widodo daarom ertoe op het roer om te gooien. „In de eerste plaats moet duidelijk worden gemaakt dat wie religieuze minderheden vervolgt de rekening daarvoor krijgt gepresenteerd, dat deze mensen worden gearresteerd en vervolgd. Nu komen radicalen er nog veel te makkelijk mee weg.”

Kine denkt dat de regering onvoldoende beseft dat het religieus gemotiveerde geweld de stabiliteit van het land ondermijnt. Daardoor staan economische groei en sociale cohesie onder druk, meent de directeur.

Woordvoerder Rikwanto van de Indonesische politie speekt van een probleem dat bij de wortel moet worden aangepakt. Hij stelt in een reactie op het HRW-rapport dat de politie soms te hulp wordt geroepen bij religieuze spanningen waarbij conflicterende belangen spelen. Zolang de overheid niet duidelijk maakt dat de wet voor iedereen geldt, staat de politie machteloos, stelt hij.

Toch ziet de woordvoerder ook lichtpuntjes. Hij wijst erop dat leden van het fundamentalistische Front voor de Verdediging van de Islam gevangen zitten na gewelddadige acties tegen de christelijke gouverneur van Jakarta.

Anderzijds verstevigen islamitische geestelijk leiders hun greep op de situatie in het land. In oktober werd de al eerder ingevoerde islamitische shariawetgeving in de provincie Atjeh ook van toepassing voor niet-moslims. Dat zou eerlijk zijn, aldus een provinciewoordvoerder: iedereen in Atjeh wordt voortaan gelijk behandeld, ongeacht zijn geloof.

Overheid werkt christenen tegen

Hoewel zo’n 10 procent van de Indonesische bevolking christen is, heeft de moslimmeerderheid het bijna overal voor het zeggen.

Christenen kunnen in delen van Indonesië vrij bijeenkomen, maar moeten omslachtige procedures doorlopen om een kerk te kunnen bouwen of kerkdiensten te kunnen beleggen. Een eenmaal verstrekte vergunning wordt regelmatig plotseling ingetrokken. In de afgelopen twee jaar gebeurde het meer dan dertig keer dat een kerk plotseling moest sluiten. Alleen al in de provincie Atjeh moesten zeventien kerken dicht na het van kracht worden van de islamitische shariawetten in 2010. Meer dan eens begonnen lokale overheden met het afbreken van de kerk. De vervolging treft ook christelijke instellingen. De theologische school Setia, bij Jakarta, is in januari door de overheid gesloten. Het instituut, dat vanuit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt wordt gesteund, werd enkele jaren geleden ook al eens maandenlang gesloten.