De Nederlandse oorlogspiloten William Burck, Harry Kelder en Eric de Lyon zitten in 1942 in Australië. Burck verlangt hevig naar zijn gezin, dat op Java zit, onder de knoet van de Japanners. Burck praat tegen iedereen over een vaag plan om naar Java te vluchten, naar zijn gezin. Ook tegen zijn vrienden Harry en Eric, zo meldt het in 1992 verschenen boek ”De Colombo-tragedie”.

Hun onderhoudsmonteur, Adriaan Scholte, speelt het vermeende plan door aan majoor S. H. Spoor, hoofd van de inlichtingdienst in Melbourne. Hij draagt Scholte op een val te zetten. Tijdens een drinkgelag in een hotel daagt Scholte de drie uit hun plannen concreet te maken. Spoor maakt een geluidsopname in de kamer ernaast. Hoewel die mislukt, worden Burck, Kelder en De Lyon de volgende dag gearresteerd wegens verraad en desertie.

Maanden later worden Kelder en De Lyon veroordeeld tot twintig jaar cel; Burck krijgt zelfs levenslang. Na de oorlog komen ze in de strafgevangenis in Leeuwarden. In 1950 krijgen ze gratie, maar geen rehabilitatie.

De Lyon vraagt die in 1951 aan, maar het ministerie van Defensie wijst de aanvraag af, onder meer wegens gebrek aan bewijs. Spoor, inmiddels opperbevel­hebber, heeft de dossiers van de drie grotendeels kwijtgemaakt, aldus het boek. De andere twee vroegen geen eerherstel aan. „Al zouden ze mij een miljoen geven voor al die verloren jaren, dan zou ik het toch niet aannemen. Voor mij hoeft het niet meer”, zegt Kelder gedesillusioneerd in een interview met deze krant in 1992. Alle drie zijn inmiddels overleden.

Erics zoon Marc en het comité Last Post Nederland 1940-1945 streden wel verder. In 2011 en vorig jaar klopten ze tevergeefs aan bij de rijksoverheid voor eerherstel. Minister Hennis (Defensie) wees het verzoek in november vorig jaar af. „Zonder inhoudelijke argumenten”, zegt Marc de Lyon. Geëmotioneerd: „Mijn vader had levenslang. Omdat hij een strafblad had, kon hij niet aan een baan komen. Uiteindelijk werd hij via een kennis sproeivlieger in de landbouw.”

Berlijn bepleit geen juridisch, maar een moreel eerherstel voor de drie. „Ik heb geen oordeel over de rechtsgang, hoewel het bewijs –wat dronkenmanspraat tijdens een opgezet valletje– zeer mager is. Eerherstel zou het verdriet van de familie, ook nu nog, kunnen wegnemen. Het is jammer dat we halsstarrig zijn.”

De oud-luchtmachtbevelhebber trekt zich het lot van de drie oorlogsvliegers aan, nadat hij onlangs het boek over de Colombo­tragedie na twintig jaar herlas. „Dat was naar aanleiding van de roman ”Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd”, waarin dit verhaal een belangrijke rol speelt.”

Berlijn vindt dat niet minister Hennis, maar minister-president Rutte over de zaak moet oordelen. „Rechtsgang is een zaak van de hele maatschappij. Het morele belang van deze zaak gaat dus het ministerie van Algemene Zaken aan.” De verzoeken in 2011 en 2013 waren aan Rutte gericht, maar die had het „na een halfjaar” doorgeschoven naar Defensie, aldus De Lyon.

Dat Spoor de dossiers verdonkeremaande, vindt Berlijn ongehoord. „Dat zou nu een kwestie van het gerecht zijn.”

De Lyon is blij met de ruggesteun van Berlijn. „Misschien dat hij deuren kan openen die voor ons gesloten blijven.” De Lyon en het comité bereiden een nieuwe aanvraag voor rehabilitatie voor.

Lees ook in Digibron:

Onschuldig en toch levenslang (Reformatorisch Dagblad, 07-02-1992).