Griepvirussen ontstaan waarschijnlijk in vogels. De beste omgeving om het virus te laten overslaan op de mens is een plaats waar veel mensen dicht bij vogels en andere dieren leven. Zoals in Azië, waar een enorme dieren- en vogelpopulatie en tweederde van de wereldbevolking leeft, verklaart Klaus Stohr, influenza-expert bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In China alleen al wonen meer mensen dan in heel Afrika. Tachtig procent van alle nieuwe griepsoorten van de laatste decennia is ontstaan in China.

Aziatische landen met veel inwoners die dicht bij dieren leven, zoals in boerderijen en op markten, zijn dus een goede omgeving voor het ontstaan en de verspreiding van griepvirussen.

De opkomst van de bio-industrie maakt het probleem groter. Het wordt niet alleen drukker in Azië, de bevolking wordt ook rijker en wil gevarieerder eten. Om aan die vraag te voldoen heeft de landbouw een fundamentele verandering ondergaan, waarbij zelfs achtertuinboerderijtjes zijn omgebouwd tot bijna industriële bedrijven waar ieder hoekje met kippen is gevuld. „Zodra je zo veel kippen bij elkaar hebt, krijg je problemen met ziektes”, aldus Samuel Jutzi van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN.

Ook het klimaat in Aziatische landen speelt een rol. Veel longvirussen gedijen er goed, het hele jaar door, zegt de Britse viroloog John Oxford. Daarnaast liggen veel landen in een belangrijke trekvogelroute uit Siberië, waardoor pluimvee het risico loopt besmet te raken door langstrekkende vogels. Watervogels dragen het griepvirus van nature in zich.

Toch is ook buiten Azië sprake geweest van griepepidemieën. De bekendste daarvan is de Spaanse griep, die in 1918 en 1919 aan 40 tot 50 miljoen mensen het leven kostte. Het is nog altijd onduidelijk waar die epidemie is ontstaan; haar naam dankt zij aan het feit dat de Spaanse koning besmet raakte. Mogelijk is de Spaanse griep begonnen in legerkampen van de Eerste Wereldoorlog rondom Etaples in het noorden van Frankrijk. Daar verbleven tienduizenden soldaten en werden kippen, ganzen en varkens gefokt voor de consumptie: omstandigheden zoals die in Azië.

Vorig jaar stak de vogelpest in Nederland de kop op, een van de dichtstbevolkte landen in het Westen met een omvangrijke bio-industrie. Een grote epidemie kon worden voorkomen door in een week tijd een enorme hoeveelheid pluimvee te ruimen.

Volgens viroloog Oxford is het niet terecht om ervan uit te gaan dat griepepidemieën alleen Azië treffen. Daarnaast waarschuwt hij dat de vogelpest die nu in Azië heerst en aan twaalf mensen het leven heeft gekost zich mogelijk nog muteert en pas over een tijd echt toeslaat. „We denken dat de uitbarstingen in de legerkampen in 1917 zijn begonnen. Daarna duurde het nog een jaar van mutaties voordat de griep losbarstte in de grote, wijde wereld”, verklaart hij. „Dat zou in Azië kunnen gebeuren. Het zou nog een jaar kunnen duren voor de ziekte echt toeslaat.”