En dan kom ik er toch op uit dat meteorologen het weer weliswaar lang niet altijd kunnen voorspellen, maar toch een meer eensluidende boodschap hebben dan economen. Te beginnen bij de korte termijn: economische groei volgend jaar en het weer voor de komende dagen.

De groei laat zich lastig voorspellen. En nu de meeste instanties een opvallend eenduidige visie hebben op de ontwikkeling volgend jaar, met naar verwachting 1 tot 1,5 procent groei, weet ik één ding bijna zeker: dat gaat niet uitkomen. Gezien de grote onzekerheid lijkt zo’n klein verschil in voorspellingen meer op groepsdenken dan op iets anders.

Vergelijk dat eens met meteo­rologen. Weersvoorspellingen hebben een kortere horizon. Voor de periode na Kerst worden lagere temperaturen voorspeld dan op dit moment. De onzekerheidsmarge die daarbij geldt, is groot: iets tussen de 2 en de 8 graden. U denkt wellicht: Dan weet ik nog niet zo veel. Vergeet u daarbij niet dat de onzekerheidsmarge bij ramingen voor economische groei nog veel groter is. Dus die consensus van 1 à 1,5 procent groei in Nederland volgend jaar is eigenlijk een voorspelling van iets tussen de -1 en de 4 procent groei.

En dan heb ik het nog niet eens over de invloed van het weer op de groei. Om een beeld te krijgen van de economische ontwikkeling in een kwartaal kijkt een collega van me vaak naar het aantal ‘graaddagen’. Dit zijn dagen waarop de gemiddelde temperatuur in een etmaal lager is dan de stookgrens (meestal aangehouden als 18 graden). Een afwijking ten opzichte van een gemiddelde –een extra koude winter bijvoorbeeld– leidt tot meer energie­verbruik. En meer energieverbruik draagt bij aan groei. Dit is echter niet het enige. Een koude winter kan bijvoorbeeld wel leiden tot meer energieverbruik, maar tegelijkertijd ook tot minder bouwactiviteiten, doordat die door vorstverlet stilliggen. Naast graaddagen bestaan er overigens ook ‘koeldagen’: dagen waarop de gemiddelde temperatuur hoger uitkomt dan 18 graden, waardoor de airco’s hard draaien. Kortom, de relatie tussen het moeilijk voorspelbare weer en de nog moeilijker te voorspellen groei maakt het niet gemakkelijker om hier chocola van te maken.

Wat mij betreft vormt de korte termijn niet de meest interessante puzzel. De langetermijnrelatie tussen de economie en het weer is veel boeiender. Op de lange termijn vallen zinnige dingen te zeggen over het klimaat. Zo is er inmiddels consensus over de klimaatverandering met een steeds hogere temperatuur en vaker extreem weer. Een oplossing om dit echt af te remmen, laat staan tegen te gaan, is er ook op de klimaattop in Lima niet gekomen.

Een van de redenen waarom dit alsmaar niet lukt, ligt, u raadt het al, in de economische groei. Blijkbaar slagen wij er als economen niet in om duidelijk te maken wat daarbij de goede afweging is. Minder economische groei door minder energieconsumptie is goed voor het klimaat en ook voor de houdbaarheid van ons economische systeem. Investeren in milieuvriendelijkere innovatie levert wellicht op korte termijn niet zo veel op, maar is op langere termijn waarschijnlijk wel beter voor dat economische systeem. Maar nee, het enige waarover het gaat, zijn de beperkingen die milieumaatregelen ‘ons’ bedrijfsleven opleggen en hoeveel banen en groei dat wel niet kost. Die korte­termijnfixatie op een verkeerd begrip van vooruitgang verhindert een antwoord op belangrijke vragen voor onze toekomst. En daarbij vergeten we dat dit steeds warmere weer in Nederland nu al leidt tot minder economische groei. Daarvoor hadden we de graaddagen, weet u nog?

Ik wens voor volgend jaar dat de fixatie van beleidsmakers en economen, ook zij die zich bezighouden met het kijken in glazen bollen, wat minder wordt gericht op het beperkte begrip van economische groei. Die fixatie weerhoudt beleidsmakers ervan om de gemiddeld genomen accuratere voorspellingen van meteorologen echt serieus te nemen. U als lezer wens ik een ‘groene’ Kerst toe en een goed nieuwjaar.

De auteur is hoofd internationaal onder­zoek bij Rabobank Nederland.