In de hal van de kerk aan het Mijnsherenplein hangt op deze doordeweekse middag de geur van een oriëntaalse maaltijd. In een van de zalen zit voorganger Jerry Mendeszoon (56) met een groep van zo’n twintig mensen. „We zijn aan het eten met onze gebedsgroep”, zegt Mendeszoon. Wekelijks komt deze groep mensen bijeen, „om te bidden voor de nood in onze samenleving en in de wereld. Na afloop is er een maaltijd, waarvoor iedereen wat meeneemt.”

Het voormalige kerkgebouw van de gereformeerde gemeente Rotterdam-Zuid ging tien jaar geleden over in handen van de Victory Outreach Church. Deze geloofsgemeenschap van Amerikaanse origine richt zich vanouds vooral op ex-drugsverslaafden. Inmiddels is de doelgroep breder, aldus Mendeszoon. „Op zondag komen hier honderden mensen bijeen. Ook gezinnen met kinderen.”

De kerkzaal van wat ooit een bedehuis met zo’n 2000 zitplaatsen was, onderging een metamorfose. Op de begane grond verdwenen de banken, het orgel en het liturgisch centrum. Ervoor in de plaats kwamen 900 stoelen en een podium. Mendeszoon: „Morgen is hier onze jaarlijkse kerstmaaltijd.” Enthousiast: „We bouwen de kerk om tot een restaurant met 700 zitplaatsen. Junks, daklozen, mensen met een minimuminkomen: ze zijn allemaal welkom. Vervoersbedrijf RET levert gratis twee pendelbussen om ze hier te krijgen. We bieden ze een zesgangendiner, maar ook een toespraak, waarin ik hun het Evangelie hoop te verkondigen.”

Victory Outreach probeert mensen die zijn vastgelopen, zoals ex-verslaafden, nieuw perspectief te bieden in de samenleving en in de kerk. Een groep vrouwen wordt opgevangen in de voormalige pastorie, naast de kerk, en van daaruit begeleid bij het opbouwen van een leven zonder drugs. Voor mannen is er een aparte opvang.

Mendeszoon: „Een deel van de groep blijft uiteindelijk betrokken bij de kerk. Tijdens de kerstmaaltijd morgen houdt een van onze mensen een toespraak. Hij kwam in 2006 in onze opvang en getuigt van hoe God in zijn leven kwam. Andere kerkleden helpen bij het klaarmaken van de maaltijd en het bedienen. Na afloop schuiven we aan bij de tafels en gaan we in gesprek. We luisteren, maar stellen ook vragen als: „Hoe ga je na vandaag verder?” Tegen onze leden zeg ik altijd: Houd de vrijdag voor Kerst en voor Pasen vrij, dan moet er hard gewerkt worden.”

Nood

De voorganger ziet het als zijn kerntaak om hoop uit te dragen. „Er is nood in Rotterdam. Achter heel veel voordeuren schuilen armoede, geweld en gebroken gezinnen. Wij proberen te helpen, bijvoorbeeld door kinderen een zinvolle levensinvulling te geven. Zij zitten soms alleen thuis, omdat ouders moeten werken.”

Een van de initiatieven van Victory Outreach is het starten van een brassband voor jongeren. „We beginnen met gebed en een stukje uitleg over een Bijbelgedeelte. En daarna kunnen ze trommelen”, zegt Mendeszoon glimlachend. „Aan het einde van de avond sluiten we weer af met gebed.”

Terwijl de voorganger in de kerkzaal uitleg geeft komt een jonge vrouw binnen en deelt zelfgebakken cake uit. Mendeszoon, lachend: „We houden hier van lekker eten.” Wijzend op het metershoge kruis dat aan de muur hangt: „We preken graag door daden. Twee keer per week delen we voedsel uit. Dat krijgen we van een supermarkt. Er komen allerlei mensen op af, ook moslimvrouwen. Als ze hier komen, zien ze wat ons drijft. Het kruis en de Naam van onze Heer en Heiland”, zegt hij, wijzend op het podium waarboven met grote letters ”Jezus” staat.

Evangelisatiepost

Ondanks de overdracht van de kerk aan het Mijnsherenplein, zijn de Gereformeerde Gemeenten niet weg uit Rotterdam-Zuid, reageert Kees Bel (67), coördinator van In de Gouwstraat, een evangelisatiepost op fietsafstand van het Mijnsherenplein. In het voormalige kerkgebouw van de oud gereformeerde gemeente in Nederland in Oud-Charlois opende de classis Rotterdam van de Gereformeerde Gemeenten in 2006 een evangelisatiepost. Bel steekt samen met zijn vrouw en 225 andere vrijwilligers veel van zijn vrije tijd in de post. Hun doel: mensen in aanraking brengen met het Woord van God.

Charlois is een achterstandswijk, vertelt Bel. Woord en daad gaan daarom samen. Zo is er een maaltijdproject, waar op vrijdag 65 mensen warm eten. Bel: „Voor een deel van deze groep is het de enige warme maaltijd die ze in een week tijd krijgen.” Tegenover het inloopcentrum is een winkel, waar op woensdag en vrijdag voor lage prijzen onder andere kleding wordt verkocht.

Bij alle initiatieven proberen de vrijwilligers de Bijbel te openen. Het hart van de activiteiten vormt de samenkomst op zondagmiddag, waarop zo’n twintig mensen afkomen. Onder leiding van Bel of een andere ambtsdrager uit de classis Rotterdam is er een meditatieve samenkomst van ongeveer een uur. „Die bijeenkomst heeft het karakter van een kerkdienst. Het is een soort leesdienst met een toelichting erbij. Er wordt gezongen en gecollecteerd: in alle opzichten proberen we mensen te laten wennen aan een echte kerkdienst.”

Het vergt maatwerk om mensen uit de wijk op een goede manier aan te spreken, zegt Bel. Over het algemeen zijn mensen niet gewend aan kerkgang. Vrijwilligers gaan op zaterdag de straat op, om jongeren, gezinnen met kinderen en ouderen te informeren over de activiteiten van de evangelisatiepost.

Bel somt een lijst op van activiteiten op die doordeweeks plaatshebben. „Op maandag zijn er twee Bijbelstudiegroepen van zo’n acht personen. Van dinsdag tot en met zaterdag is de inloop geopend. Vrijwilligers bieden mensen iets te drinken aan, gaan in gesprek en lezen een stukje uit de Bijbel. Op woensdag zijn er om de beurt vrouwenochtenden of themaochtenden. Op woensdagavond is er tienerclub, op zaterdag kinderclub. Bij al die activiteiten staat ongeveer de helft van de tijd in het teken van de Bijbel en tijdens de andere helft doen we iets creatiefs of een spel.”

De initiatieven vanuit In de Gouwstraat zijn in de wijk niet onopgemerkt gebleven, aldus de coördinator. „We hebben een behoorlijke naamsbekendheid. Bovendien zie je dat mensen via bijvoorbeeld de kledingwinkel in de inloop terechtkomen en via de inloop in de zondagse samenkomst.” Van de zondagse bezoekers is er een vaste kern van ongeveer vijftien mensen. „Voor deze mensen zijn we echt een toevluchtsoord geworden.”

Verschillen

De activiteiten van de Victory Outreach Church en In de Gouwstraat tonen volgens evangelist Theo Visser iets van zowel de verschillen in doelgroep als de verschillen in benadering die kerken en evangelisatie-initiatieven in Rotterdam kiezen. Visser kwam in 2000 in Rotterdam wonen, aanvankelijk om aan de slag te gaan in de interculturele ICF-gemeente (International Christian Fellowship). Hij stond er acht jaar aan het roer en maakte toen de overstap naar International Church Plants, een koepelorganisatie waarbij inmiddels dertig recent gestarte kerken zijn aangesloten. Daarnaast is Visser –„ik ben meer een pionier dan een bouwer”– sinds vorig jaar actief in een nieuw gestarte kerkelijke gemeenschap: LEEF! Rotterdam. „Een kerk die zich richt op hoog opgeleiden, de yuppen. Zij bleken moeilijk te bereiken via bestaande kerkplantingsinitiatieven.”

Toen Visser aan de slag ging in Rotterdam, waren „vrijwel alle kerken langs etnische lijnen gevormd”, stelt hij. Nederlandse christenen slaagden er nog niet in om bruggen te slaan naar migranten, die vanaf de jaren 70 de stad instroomden. Er ontstonden zo’n tien kerkplantingen in Rotterdam, maar ook gevestigde gemeenten zijn veranderd, zegt hij. De Maranathakerk in Rotterdam-Zuid, een Gereformeerde Bondsgemeente, startte een interculturele gemeenschap die steeds meer samen optrekt met de moedergemeente. Tegelijkertijd worden migrantenkerken die voorheen bestonden uit mensen vanuit één etnische groep, multicultureler.

De kerkplanter stelt dat nieuwe evangelisatie-initiatieven zich steeds meer richten op een specifieke doelgroep. LEEF! Rotterdam is daarvan een voorbeeld. „Een hoogopgeleide die woont op de Kop van Zuid voelt zich nu eenmaal niet zo snel aangetrokken tot een gemeente in een achterstandswijk, ook al is die op loopafstand.”

Visser ziet die beweging als een logisch vervolg op eerdere kerkplantingen. „Je moet je richten op witte vlekken, groepen in de stad die nog niet met het Woord zijn bereikt. Bovendien hebben wij gemerkt dat als je je eerst op hoger opgeleiden richt, je daarna nog steeds mensen uit andere sociale milieus kunt aanspreken. Andersom is dat vrijwel onmogelijk.”

Er blijven moeilijk benaderbare groepen, stelt hij. Als voorbeeld noemt hij de grote groep Feyenoordsupporters. „Een tamelijk homogene groep van enkele tienduizenden, hoofdzakelijk autochtone Nederlanders. Bij de meesten van hen moet je wel vier of vijf generaties teruggaan voordat je een familielid tegenkomt dat in de kerk kwam. In zendingstermen spreek je dan van een stam die niet bereikt wordt met het Evangelie. Als kerkplanters stellen wij ons dan de vraag hoe we contact kunnen krijgen met deze mensen. Er is niet altijd een antwoord op die vraag. Maar het is nuttig om helder te krijgen voor welke uitdagingen we in Nederland staan als het gaat om Woordverkondiging.”

Gevoeligheid

De ervaring die hij opdeed in de wereld van kerkplantingen, brengen Visser tot de conclusie dat deze jonge gemeenten gevoelig zijn voor het kritiekloos binnenhalen van de moderne cultuur. „Vooral op ethisch terrein ontstaat er druk om water bij de wijn te doen.” Bovendien herkent hij het risico om de boodschap van het Evangelie aan te passen om zo een ”goed verhaal” te hebben. „Mensen zijn dan bezig met de liefde en genade van God, terwijl de toorn van God onbenoemd blijft. Terwijl juist het tegendraadse van het Evangelie ook naar buiten moet komen.”

Keerzijde is dat veel ’nieuwe’ christenen leren nadenken over wat het betekent om christen te zijn. Gecombineerd met de huidige netwerksamenleving ziet hij kerkmuren daardoor verdwijnen. „De kerk van de toekomst in Rotterdam zal maatschappelijk betrokken, missionair actief en veelkleurig zijn. Er blijft een kern over van mensen die de diepte in willen. Zij zijn ook bereid om offers te brengen: niet gaan voor het grote geld, maar een sobere levensstijl en tijd vrijmaken om te werken in Gods Koninkrijk.”

„Het Woord 
is gebleven”

„Twee jonge mensen fietsen op zondagmorgen rond half 10 weg bij hun flat. Ze zijn in Rotterdam komen wonen na hun trouwdag, en gaan op zoek naar gebouwen waar een samenkomst wordt gehouden. De eerste kerk waar ze langskomen is het grote kerkgebouw aan het Mijnsherenplein. Er staan mensen bij de deur die zeggen: „Hartelijk welkom, gezegende dienst.” Binnen wordt het Woord gepredikt van de reddende Christus voor een arme zondaar. Jaren later gaan ze er nog naar de kerk. Ze weten dat God hen daar naartoe leidde.

Als ouders van deze jonge mensen werden we verschillende keren uitgenodigd om een dienst mee te maken. Toen we voor het eerst in de kerk kwamen, stonden de preekstoel en de mooie bruine banken er nog. Ik dacht: Dit hadden onze oudvaders moeten zien. Mensen met kleurige kleding uit allerlei landen die zingen voor God en hun Redder Jezus Chistus. Nu is het gebouw helemaal vernieuwd. Er staan stoelen en er is een groot podium. Maar het Woord is gebleven.”

Jacomina Kodde

Kinderclub
in ”Zuid”

„Sinds 1978 wordt het Woord gebracht onder de kinderen in de Afrikaanderbuurt in Rotterdam. Kinderevangelisatieclub De Goede Herder (nu Het Lichtpunt) gaat uit van de gereformeerde gemeente te Barendrecht (voorheen Rotterdam-Mijnsherenplein).

Vroeger werd het gebouw van de hervormd-gereformeerde gemeente aan de Joubertstraat in de Afrikaanderbuurt in Rotterdam gebruikt als locatie. Nu is dat wijkgebouw ’t Klooster aan het Afrikaanderplein in Rotterdam.

De medewerkers en de kinderen zijn veranderd. Het Woord blijft! Sommige hulpmiddelen gebruiken we ook al ruim 35 jaar, zoals de zogenaamde ”versjesboeken” met de liederen, zodat de kinderen het lied kunnen meelezen en zingen. Het is een zegen dat we al zo veel jaar dit werk mogen doen in deze buurt.”

Jolanda Modderkolk-Zandee

medewerker kinder- en tienerevangelisatie Het Lichtpunt