De Spaanstalige migrantenkerk Alfa y Omega komt voor het eerst samen in ’t Rechthuis, een voormalige rooms-katholieke kerk. Sinds deze maand heeft de gemeente geen eigen huisvesting meer.

„Het drumstel, de gitaren en de piano ontbreken helaas vandaag”, zegt Marelyn Haars, die samen met haar man voorganger is van de pinkstergemeente. „De instrumenten staan ingepakt op de oude locatie. We moeten het doen met de conga’s.”

De gemeenteleden, voornamelijk afkomstig uit het Caraïbisch gebied, laten zich er echter niet van weerhouden om uit volle borst te zingen. De hoogzwangere Sharviany zet in. De gemeente, zo’n dertig man, gaat staan en volgt. Vrouwen klappen in hun handen. „Er is een God die van me houdt. Hij omarmt me helemaal. Dat is de plek waar ik verander. Dat is de plek waar ik hoor.” Een baby kraait van plezier en laat zich ondertussen gewillig van de een naar de ander overhevelen.

De mededelingen gaan dit keer met name over de verhuizing. De gemeente kwam ruim twaalf jaar samen in een voormalige dansschool aan de Tandwielstraat in Rotterdam-Zuid. Dat gebouw wordt binnenkort gesloopt. „Zaterdag heb ik de hulp van alle mannen nodig om de ruimte leeg te halen”, deelt dominee Pedro Haars in het Spaans mee.

De gemeente is op zoek naar een ander onderkomen. Tot die tijd kan ze twee avonden per week in ’t Rechthuis terecht. Voor de zondagse diensten mag ze gebruikmaken van clubhuis Het Anker van de protestantse gemeente Rotterdam-Zuid.

Punctueel

Het gebrek aan geschikte huisvesting speelt in veel migrantenkerken, vertelt Madelon Grant, directeur van SKIN (Samen Kerk in Nederland) Rotterdam, een organisatie voor en door migrantenkerken. „Een pand huren in Rotterdam kost algauw tussen de 1500 en de 2500 euro per maand. Dat bedrag kunnen de kerken niet opbrengen. Allochtonen worden in veel gevallen het eerst getroffen door de crisis. Dat heeft een grote impact op de inkomsten van gemeenten.”

Ook het kopen of huren van een bestaand kerkgebouw is niet altijd een optie. „Een migrantengemeente heeft behoefte aan veel zalen en een keuken. Niet elke kerk kan die bieden. Bovendien spelen cultuurverschillen een rol. Nederlanders zijn bijvoorbeeld heel punctueel. Als er iets ontbreekt of kapotgaat in hun gebouw, vinden zij dat moeilijk om te accepteren. Daarom verhuren niet alle gemeenten aan migranten.” Veel internationale kerken komen daarom ’s zondags samen in buurthuizen, schoolgebouwen en gymnastieklokalen. En zijn hierdoor onzichtbaar voor de maatschappij. Hoe erg is dat? Grant: „Deze kerken zijn van grote waarde voor de samenleving. Ze zijn een goed voorbeeld van naastenliefde. Meer zichtbaarheid leidt voor hen tot meer bekendheid en meer steun. Zodat ze meer kunnen betekenen voor de maatschappij.”

Grant omschrijft de migrantenkerken als een diverse groep. „Veel mensen denken direct aan jonge niet-blanke gemeenschappen. Dat klopt niet helemaal. Ook de Schotse Internationale Kerk, die al 400 jaar bestaat, is lid van SKIN Rotterdam. Daarom spreek ik liever over internationale kerken.”

SKIN Rotterdam, opgericht in 2007, ondersteunt zo’n zestig internationale gemeenten in de havenstad. Dat varieert van het helpen zoeken naar een onderkomen tot het geven van cursussen over fondsenwerving en het organiseren van een retraite voor vrouwelijke voorgangers. Ook behartigt SKIN de belangen van de migrantenkerken bij de overheid en andere partijen.

Een organisatie als SKIN Rotterdam is nodig, omdat de kerken vaak weinig netwerken buiten hun eigen kring hebben, zegt Grant. „Bij het zoeken naar huisvesting bijvoorbeeld lopen leden ertegenaan dat ze het Nederlandse systeem en de taal niet of onvoldoende kennen. Bovendien hebben voorgangers in veel gevallen weinig tijd voor extra taken, omdat ze naast hun ambt als predikant ook een betaalde baan hebben.”

Volgens de directeur zorgen migrantenkerken voor warmte en gezelligheid in de stad Rotterdam. „Je wordt er altijd gastvrij onthaald. We zouden zonder hen veel lekker eten missen. Ik hoef niet de hele wereld rond te reizen om in contact te komen met andere culturen. Ik heb genoeg aan Rotterdam.”

Droom

In ’t Rechthuis is de bijeenkomst ten einde. De 44-jarige Doris Santana, afkomstig uit de Dominicaanse Republiek, blijft nog even praten. Bijna twintig jaar geleden kwam ze als prostituee in aanraking met Marelyn Haars. „Ik was aan de drank en depressief.” Haars bezocht haar regelmatig, hielp haar en bracht het Evangelie.

Santana, donker haar, vriendelijke lach, kwam tot geloof en stapte uit de prostitutie, waarop haar man besloot van haar te scheiden. „Pastora Haars was in die tijd als een handdoek voor mij. Ze droogde mijn tranen en gaf me moed om verder te gaan.”

Inmiddels is ze opnieuw getrouwd en oma van een kleinzoon. „Deze gemeente is voor mij als een familie. We zingen, bidden en eten met elkaar. Ik heb alleen maar spijt dat ik hier niet eerder ben gekomen.”

Marelyn Haars hoort het glimlachend aan. „Wij betekenen veel voor Rotterdam. Dat moet je doorgeven. Alleen missen wij nog veel geld. Ik heb een droom: als nu elke gereformeerde of hervormde kerk –wat is eigenlijk het verschil?– eens 500 of 1000 euro aan ons geeft. Dat is voor jullie toch niet veel? Dan kunnen wij een mooi gebouw kopen en ons werk hier doen.”

De mannen staan inmiddels buiten. Met de conga onder de arm gaan ze huiswaarts.

>>radioalfayomeganl.com

Rotterdam telt zeker 150 internationale kerken

Rotterdam trekt mensen uit alle windstreken. Van het Verre Oosten tot Afrika, van het Midden-Oosten tot Amerika; maar ook uit Europa. Ze komen in de havenstad om te werken, te studeren, als vluchteling of vanwege een partner. Veel van deze nieuwe Rotterdammers, circa 150.000, zijn christen. Zij stichten hun eigen kerken, omdat zij hun geloof willen beleven in hun eigen taal en in hun eigen cultuur. Ter vergelijking: Rotterdam telt zo’n 90.000 moslimimmigranten.

Inmiddels is de stad circa 150 internationale kerken rijk, variërend van de Gereja Kristen Perjanijan Baru (Indonesisch), Logos Rhema (Surinaams/Antilliaans) tot de Apostolatus Maris (Filipijns) en de Korean Reformed Church (Koreaans). Veel van deze gemeenschappen hebben een charismatisch karakter of zijn verwant aan pinkstergroepen. Het aantal kerken neemt nog steeds toe, omdat er migranten naar de stad blijven komen. Recent ontstonden er twee Bulgaarse gemeenschappen.

In toenemende mate is er sprake van steun van of samenwerking met traditionele kerken. Verschillende protestantse gemeenten bieden op zondagmiddag of doordeweeks onderdak aan een migrantenkerk. Rooms-katholieke migrantenparochies sluiten zich aan bij het bisdom Rotterdam.

Er ontstaan de laatste jaren ook multiculturele kerken, met name bij de tweede generatie migranten. Zij is het gewend om zich te bewegen in een samenleving waar allerlei culturen door elkaar lopen en samenkomen.

De meeste gemeenten hebben vanwege geldgebrek geen eigen kerkgebouw, maar komen samen in pandjes op achterafplekken, scholen, portiekflats en buurtcentra. Ze houden zondagse diensten, maar zijn ook doordeweeks actief met Bijbelstudie, gebedsbijeenkomsten en andere activiteiten, zoals hulp aan mensen met psychische problemen, huwelijksproblemen of opvoedingsvragen.

Miljoenen euro’s

Rotterdamse kerken besparen door hun maatschappelijke activiteiten de samenleving jaarlijks tussen de 110 en de 133 miljoen euro, zo bleek in 2008 uit het onderzoek ”Tel je zegeningen”. Dat werd in opdracht van de gemeente uitgevoerd in het kader van de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Migrantenkerken blijken daarvan ongeveer de helft bij te dragen.

Een op de tien kerkleden doet vrijwilligerswerk. Een autochtone kerk levert volgens het onderzoek de maatschappij 456.000 euro per jaar op. Voor een allochtone kerk is dat 437.000 euro.

Migrantenkerken verdienen daarom meer aandacht van de overheid, zegt Madelon Grant van SKIN Rotterdam. „Zij zijn het perfecte voorbeeld van de participatiesamenleving waar de politiek nu de mond vol van heeft. Het Rotterdamse bestuur zou daar meer waardering voor mogen hebben, bijvoorbeeld door mee te helpen in de zoektocht naar betaalbare huisvesting.”

>>skinrotterdam.nl voor het rapport ”Tel je zegeningen”.