Het blijft een eigenaardig trekje van de politiek dat regelmatig nog zó laat in het besluitvormingsproces grote politieke problemen moeten worden opgelost.

Dinsdagmiddag was daarvan in de Eerste Kamer weer een sterk staaltje te zien. Terwijl al lang duidelijk was dat over het zorgplan van het kabinet gestemd moest worden, vroeg PvdA-fractievoorzitter Barth plotseling uitstel van de stemming. Haar fractie wilde zich nog nader beraden, zei zij, en had „nog enkele technische vragen” aan de regering, vragen die in een intern PvdA-beraad door maar liefst drie bewindslieden: Schippers (VWS), Asscher (Sociale Zaken, tevens vice-premier) en Van Rijn (VWS, staatssecretaris) beantwoord zouden gaan worden.

Morrend ging de Senaat akkoord. Toen er om 15.30 uur eindelijk gestemd kon worden, bleek dat de benaming „technische vragen” flinke interne verdeeldheid had moeten camoufleren. Maar liefst drie PvdA-senatoren stemden tegen het zorgplan, waardoor het onherroepelijk sneuvelde; 33 senatoren waren voor, 38 stemden tegen.

Een wraak-actie van de PvdA’ers Ter Horst, Linthorst en Duivesteijn, omdat zij door hun partij op de nieuwe kandidatenlijst voor de Eerste Kamer niet of te laat zijn geplaatst? Dat ligt niet zo voor de hand. Laten we hen maar gewoon geloven dat zij om inhoudelijke redenen tegen dit wetsvoorstel hebben gestemd.

Dat neemt niet weg dat het natuurlijk geen toeval is dat juist deze drie sociaaldemocraten, die in politiek opzicht niets meer te verliezen hebben, hun hart volgen en tegen stémmen wanneer zij tegen zíjn.

Ondertussen zorgt het afstemmen van het zorgplan in de coalitie voor veel onrust. „We hebben een groot probleem”, zei Hermans, VVD-fractievoorzitter in de Senaat, dinsdagmiddag. Niet voor niets kwamen, meteen na de verrassende wending in de Eerste Kamer, minister Schippers en andere politieke toppers uit de coalitie met Rutte in het Torentje bijeen.

Het grootste probleem voor Rutte en de zijnen is wellicht nog niet eens dat een beoogde bezuiniging van zo’n 1 miljard euro nu niet effectief wordt. Daar valt wellicht wel een mouw aan te passen. Waarbij het beslist helpt dat het afstemmen van het zorgplan voor de begroting van 2015 nog geen gevolgen heeft.

Veel irritanter is voor de coalitie dat door dit incident een sfeer van onderling wantrouwen ontstaat. Als partijen maandenlang intensief met elkaar optrekken om een bepaald wetsvoorstel naar de eindstreep te slepen - en daarbij ook maatschappelijk draagvlak proberen te creëren - en er dan, op het laatste moment, bij één partij enkele kikkers uit de kruiwagen springen waardoor het wetsvoorstel getorpedeerd wordt, leidt dat onvermijdelijk tot irritatie en woede.

Bij de VVD in de eerste plaats, maar natuurlijk tevens bij de gedoogpartijen D66, ChristenUnie en SGP. Hebben zij dáár nu zo lang voor onderhandeld, beloften en concessies gedaan? Om op het laatste moment door één van de coalitiepartners ‘bedrogen’ te worden?

Eén van de grote vragen is daarom nu wat het gedrag van de drie PvdA-senatoren betekent voor de steun van de C3 aan wetsvoorstellen die nog door de Eerste Kamer moeten. Het is bijvoorbeeld maar de vraag of D66 nú nog wel bereid is om op 12 januari het leenstelsel te steunen. Voor dat gebeurt zullen er in het Torentje eerst nog wel enkele plooien moeten worden gladgestreken.