VVD-Kamerlid Taverne diende daartoe woensdag, gesteund door D66 en SP, een motie in. De PVV overweegt de motie te gaan steunen. Als dat laatste gebeurt, staat een ruime meerderheid van tachtig zetels achter het voorstel.

De drie fracties vragen het kabinet „de mogelijkheid tot het aangaan van lijstverbindingen bij verkiezingen af te schaffen, en de Tweede Kamer zo spoedig mogelijk een wetsvoorstel ter zake voor te leggen.”

Een belangrijke overweging is voor VVD, D66 en SP dat door het systeem van lijstverbindingen stemmen die uitgebracht zijn op partij A, bij partij B terecht kunnen komen. Verder vinden zij dat het huidige systeem „tot on-Neder­landse situaties kan leiden, bijvoorbeeld wanneer een partij wel de meeste stemmen krijgt, maar niet de meeste zetels.”

Dat de motie straks een Kamermeerderheid krijgt, ligt voor de hand. De PVV wordt immers nooit gevraagd voor lijstverbindingen; dat deze fractie binnenkort voor de motie-Taverne gaat stemmen, is daarom waarschijnlijk.

Daarmee is nog niet gezegd dat het kabinet het verzoek vervolgens ook gaat uitvoeren. Minister Plasterk toonde zich gisteren sceptisch over het voorstel. Hij ontraadde de motie, onder meer vanwege het feit dat veel partijen in het verleden gebruik hebben gemaakt van het mogelijkheid tot lijstverbindingen. „Kennelijk wordt deze optie door politieke partijen op prijs gesteld.” Ook zei de minister dat het afschaffen van lijstverbindingen in het nadeel is van kleine partijen.

CU-Kamerlid Segers vindt het om deze reden „op zijn minst opmerkelijk dat dit plan uit de koker van juist een grote partij komt.” Volgens hem is de motie-Taverne „in het nadeel van de kiezers.” Zijns inziens is de wettelijke moge­lijkheid tot lijstverbindingen „een extra service aan de kiezers. Zij weten dan waar een mogelijke restzetel heengaat mocht de partij van hun eerste voorkeur stemmen ‘overhouden’.” Kiezers hebben nu eenmaal slechts één stem, benadrukt Segers. „Lijstverbindingen geven de mogelijkheid die zo efficiënt mogelijk in te zetten.”

Ook kiesrechtdeskundige Hylke ten Cate is er niet van overtuigd dat het afschaffen van lijstverbindingen tot een eerlijker systeem leidt. „Dat hangt er maar van af wat je eerlijk noemt. In de huidige situatie kan het inderdaad gebeuren dat, bijvoorbeeld, de VVD de meeste zetels krijgt, terwijl de PvdA iets meer stemmen binnenhaalde. Want als de PvdA een lijstverbinding had met GroenLinks, kán het zo zijn dat er een restzetel naar GroenLinks gaat die zónder de lijstverbinding aan de PvdA was toegevallen. Maar ja, wat is hier oneerlijk aan? De PvdA heeft zelf gekozen voor die lijstverbinding.”