De hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam was dinsdag verre van somber over het geefgedrag van mensen waar het de kerk betreft. M. van Keeken, directeur religieuze instellingen van ABN AMRO MeesPierson, schetste hoe de wereld van kerken en religieuze instellingen in hoog tempo verandert. Dat uit zich onder meer in een zich terugtrekkende overheid, een vergrijzende bevolking, een sluipend proces van secularisatie en veranderende wet- en regelgeving. Toch wordt er veel geld aan de kerk gegeven.

Voor prof. Schuyt is het doneren van geld aan kerken een belangrijk element in de Europese geschiedenis. „Velen denken dat filantropie, vrijgevigheid, uit Amerika is komen overwaaien, maar het is een typisch Europese uitvinding. In Nederland wordt veel meer aan de kerk gegeven dan in Amerika.”

Het geefgedrag stoelt op een behoefte aan zingeving, stelde de hoogleraar filantropie. „Vrijwilligers zetten zich in voor van alles en nog wat. Voor een deel is dat uit betrokkenheid op het doel waarvoor zij zich inzetten en waarvoor gegeven wordt.” Uit onderzoek blijkt, aldus prof. Schuyt, „dat gevers het gevoel hebben dat ze met hun gift ertoe hebben gedaan.”

Platform

Mede door het beleid van de overheid is het particulier initiatief herontdekt. Prof. Schuyt: „Er gaat een golf van idealisme door ons land. Nederland is heel vrijgevig. We leven in de gouden eeuw van de filantropie.”

De kerk noemde hij de hoeder van monumentaal historisch erfgoed. „De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft het religieus erfgoed wel op de agenda, maar dit moet weer particulier initiatief worden.”

Voor de hoogleraar vormt het kerkgebouw de centrale locatie in de gemeenschap. „Het is een sociale toplocatie, een plaats waar mensen elkaar steunen en die fungeert als uitvalsbasis voor maatschappelijk dienstbetoon.”

Wat volgens hem nog ontbreekt is een platform voor lokaal particulier initiatief. „Kerken, fondsen, de voedselbank en wat niet al zouden een soort lokaal gemeenschapsfonds moeten stichten. Kerken en vermogensfondsen kunnen ook dichter bij elkaar gebracht worden.”

De synodepreses van de Protestantse Kerk, ds. K. van den Broeke, stelde dat kerken geen vanzelfsprekende plaats meer hebben in het publieke domein. „De kerk spreekt niet meer voor zich in de samenleving.” Voor het kerk-zijn in een veranderende samenleving ziet zij zowel bedreigingen als uitdagingen. Kerk en staat moeten volgens haar een eigen positie blijven innemen in het Nederlandse bestel. „Beide moeten geen ongeoorloofde invloed uitoefenen op elkaar. De kerk dient geen overheidstaken op zich nemen. Wat de kerk doet, moet passen bij wat haar roeping is.” Religie krijgt volgens ds. Van den Broeke iets verdachts in de samenleving. Dat uit zich in bijvoorbeeld islamofobie en antisemitisme.

De predikant vindt het van belang dat de lokale kerkelijke gemeenschap verantwoordelijk is en blijft voor het kerkelijk beheer van de gebouwen en goederen. Mr. P. A. de Lange, voorzitter van het hoofdbestuur van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in de PKN, is daar wat de beheerstechnische kant betreft bij veel kerken niet gerust op. Wel ziet hij steeds meer initiatieven op lokaal vlak.

www.financialfocus.abnamro.nl/event/kerk-en-staat-transitie/

Crowdfunding

Doordat subsidieopbrengsten teruglopen, zijn religieuze instellingen op zoek naar alternatieve manieren van fondsenwerving. Met het faciliteren van crowdfunding speelt ABN AMRO MeesPierson hier op in. Deze bank is als eerste bank initiatiefnemer van crowdfunding voor religieuze instellingen. Een succesvol project is ”Draag de Dom.” Met de restauratie van de luchtbogen die de Utrechtse Domkerk ondersteunen, is een bedrag van 100.000 euro gemoeid. De ontvangen subsidie is niet toereikend en uitstel van onderhoud zou in de toekomst tot hogere kosten leiden. Samen met de Domkerk startte de bank het project ”Draag de Dom.” Tussen april en juni bracht crowdfunding bijna 55.000 euro op. Dinsdag maakte de bank bekend dat geïnteresseerde religieuze instellingen tot uiterlijk eind januari 2015 projecten kunnen voordragen. Een jury beslist begin volgend jaar welke vijf religieuze projecten door de bank begeleid worden in een crowdfundingtraject.

Lees ook in Digibron:

Inzameling voor Domkerk Utrecht succes