Kenneth Bae en Matthew Miller landden zaterdagavond op een militaire basis in de noordwestelijke staat Washington. Ze werden vergezeld door James Clapper, directeur van de nationale inlichtingendiensten, die hen met een geheime missie in Pyongyang had opgehaald.

Clapper is de hoogstgeplaatste Amerikaanse regeringsfunctionaris die Noord-Korea heeft bezocht sinds meer dan tien jaar. Hij kreeg Noord-Koreaanse veiligheidsfunctionarissen te spreken, maar niet leider Kim Jong Un, zei een Amerikaanse regeringsfunctionaris onder het beding van anonimiteit.

Clapper reisde naar Noord-Korea met als enige doel het ophalen van de twee Amerikanen. „Het was niet om een nieuwe diplomatieke opening te bewerkstelligen”, zei de zegsman. De VS overwogen aanvankelijk om iemand van buiten de regering naar Pyongyang te sturen, maar kozen uiteindelijk voor Clapper nadat Noord-Korea had aangegeven dat de twee zouden worden vrijgelaten als de VS een hooggeplaatste figuur uit de regering van president Barack Obama lieten komen. De keus viel op Clapper omdat hij veiligheidsfunctionaris is en geen diplomaat.

Analisten denken dat de Noord-Koreaanse beslissing om Bae en Miller te laten gaan is ingegeven door de wens om druk vanwege de Noord-Koreaanse staat van dienst op het gebied van de mensenrechten te verlichten. In een recent rapport van de Verenigde Naties wordt Noord-Korea beticht van ‘wijdverbreide, systematische en grove’ mensenrechtenschendingen. Pyongyang zou vrezen dat Kim hiervoor aangeklaagd wordt voor het Internationaal Strafhof.

Bae zat in Noord-Korea een straf van vijftien jaar uit voor tegen de regering gerichte activiteiten. Hij werd in 2012 opgepakt toen hij een groep toeristen rondleidde in een Noord-Koreaanse economische zone. Miller werd op verdenking van spionage tot zes jaar veroordeeld nadat hij bij aankomst op de luchthaven van Pyongyang in april zijn toeristenvisum had verscheurd en asiel had gevraagd. Volgens Noord-Korea was Miller er op uit in een gevangenis te worden opgesloten, zodat hij stiekem onderzoek kon doen naar de mensenrechtensituatie in het communistische land.

Noord-Korea en de VS onderhouden geen diplomatieke betrekkingen. Dit is een overblijfsel uit de Korea-oorlog van 1950-1953, die nooit formeel met een vredesverdrag werd afgesloten.