De Oezbeekse regering schendt het grondrecht van de godsdienstvrijheid op „velerlei wijze”, concludeerde SGP-Europarlementariër Belder vorige week in Straatsburg tijdens een debat over de mensenrechtensituatie in Oezbekistan.

Particulier bezit van christelijke lectuur is verboden. Alleen al het hebben van een Bijbel kan leiden tot rechtszaken. Bovendien worden samenkomsten in woonhuizen verstoord en leggen de autoriteiten torenhoge boetes op aan christenen.

Toch weerhoudt het brute overheidsoptreden christenen er niet van om hun geloof uit te dragen, aldus Belder. Hij pleit er dan ook voor dat de Europese Unie opkomt voor deze mensen en hun situatie onder de aandacht brengt bij de Oezbeekse overheid.

Moslims

Het overheidsoptreden treft niet alleen christenen, maar ook moslims wier opvattingen de overheid niet welgevallig zijn. Op 13 september overleed bijvoorbeeld de 37-jarige Nilufar Rahimjanova in een werkkamp bij de Oezbeekse hoofdstad Tasjkent. Ze had er drie jaar opzitten van haar in totaal tien jaar durende werkstraf.

De moeder van vier kinderen was volgens haar familieleden gevangengenomen omdat de Oezbeekse autoriteiten niet veel ophebben met de vader en de echtgenoot van Rahimjanova. De eerste is een moslimtheoloog uit Tadzjikistan, de tweede studeert momenteel in Iran. Een deugdelijk proces tegen haar werd er volgens mensenrechtenorganisaties nooit gevoerd.

De Oezbeekse autoriteiten weigerden deze week tegenover de Noorse nieuwsdienst Forum 18 commentaar te geven op de kwestie. De oorzaak van de dood van Rahimjanova blijft temeer raadselachtig omdat haar lichaam onder druk van de autoriteiten vrijwel meteen na haar dood is begraven. Familieleden vermoeden dat de overheid daarmee sporen van mishandeling op het lichaam van Rahimjanova heeft willen uitwissen. Zij hebben de zaak inmiddels aangekaart bij de VN-Mensenrechtenraad.

Een rapport van de Verenigde Naties uit 2007 stelt dat geweld en mishandeling door politiemensen en gevangenispersoneel in Oezbekistan tot de „routine” behoren. Vooral vrouwen zijn het doelwit van geweld door mannen.

Zussen

In het werkkamp waar Rahimjanova overleed, zitten op dit moment nog twee moslima’s vast: de zussen Mehrinisso en Zulhumor Hamdamova. Ze werden in 2009 gearresteerd wegens het organiseren van een verboden samenkomst. In april 2010 werden ze veroordeeld tot zeven jaar werkkamp. Recente berichten geven aan dat hun medische conditie te wensen overlaat. Familieleden die vorige week op bezoek gingen in het kamp stellen dat één van de twee zussen weliswaar medicijnen krijgt, maar niet de operatie kan ondergaan die noodzakelijk is.

Een dictatoriaal geregeerd land

Oezbekistan is een overwegend islamitisch land in Azië. Officieel is ruim 80 procent van de bevolking islamitisch. Het gaat vooral om soennieten. De voormalige Sovjetrepubliek is sinds 1991 onafhankelijk. Tijdens de Sovjetperiode voerden de autoriteiten een politiek die weinig ruimte bood aan religie. De invloed van de islam is daardoor verminderd.

Sinds 1989 is president Islom Karimov de regerende dictator. Oppositie wordt onderdrukt. Vooral christenen en islamieten die in de ogen van de autoriteiten militant zijn, hebben het zwaar. De grootste oppositiebeweging, de Partij voor de Islamitische Wedergeboorte van Oezbekistan, is door Karimov verboden.

Recente cijfers wijzen uit dat 9 procent van de bevolking zich christelijk noemt. Het gaat in de meeste gevallen om Russisch-orthodoxen. Deze kerk groeide tijdens de Sovjetoverheersing als gevolg van immigratie vanuit Rusland.