Het is riskant als de politie meteen in actie komt na anonieme tips van burgers, vindt Brinkhoff. „Het komt voor dat de politie meteen een inval doet in een woning na een anonieme melding over een hennepkwekerij. Ik vind dat niet goed. In zulke gevallen moet de politie zelf eerst aanvullend onderzoek doen. Door bijvoorbeeld langs de woning te rijden om te kijken of de ramen zijn afgeplakt of om te bepalen of er een cannabislucht hangt. Een inval in een woning grijpt immers diep in in iemands privacy. Zo’n actie moet je niet lichtvaardig uitvoeren. Anonieme tips kunnen onbetrouwbaar zijn en zelfs tot doel hebben iemand te beschadigen.”

Dat de politie meteen in actie komt na een anonieme tip over bijvoorbeeld een dreigende terreuraanslag, kan Brinkhoff billijken. „We moeten reëel blijven. Het land zou inderdaad op z’n kop staan als een terreuraanslag voorkomen had kunnen worden als de politie na een anonieme tip in actie was gekomen.”

Wat als een anonieme burger zich bij de politie beklaagt over zijn moslimbuurman die ineens zijn baard laat staan, geen alcohol meer drinkt en in traditionele islamitische kledij over straat? Kan dat een voorbode zijn van radicalisering? „Een ingewikkelde kwestie, die raakt aan de godsdienstvrijheid. Het is niet verboden om je nadrukkelijk islamitisch te kleden. De politie zal behoedzaam moeten omgaan met dit soort informatie en zich de vraag moeten stellen of er überhaupt wel sprake is van een strafbaar feit.”

Politie en justitie moeten ook niet „blindvaren” op informatie van bijvoorbeeld de geheime dienst AIVD, waarschuwt Brinkhoff, voorheen jurist bij het openbaar ministerie in Arnhem. „Hoewel de AIVD informatie intern toetst, blijft voor de politie onduidelijk hoe betrouwbaar de informatie is én waar die vandaan komt. Ook AIVD-informatie kan ertoe leiden dat onschuldige mensen worden gearresteerd. Dat gebeurde enkele jaren geleden bij een inval in een Rotterdamse belwinkel. Twaalf Somaliërs werden opgepakt op verdenking van terroristische activiteiten. Negen werden een dag later al vrijgelaten. Intussen was hun belwinkel wel overhoop gehaald.”

Daarnaast moeten politie en justitie zich er meer van bewust zijn dat de AIVD ook gebruikmaakt van informatie van buitenlandse geheime diensten die mogelijk op „onrechtmatige” wijze aan die informatie zijn gekomen, stelt Brinkhoff. ,Hoe vergaart bijvoorbeeld de inlichtingendienst van Irak of Rusland informatie? Heeft een verdacht persoon klappen gekregen om maar met informatie te komen? Is er sprake van marteling? In ons huidige strafproces kunnen advocaten, officieren van justitie en ook rechters het antwoord op dat soort vragen niet weten. Dat is zorgwekkend.”

Ook met door privédetectives aangedragen bewijs dienen politie en justitie op hun hoede te zijn, vindt de Nijmeegse strafrechtjurist. „Veel particulier rechercheurs in Nederland opereren echt niet zo netjes en gaan heel ver met hun opsporingsmethoden. Ze hangen bijvoorbeeld camera’s op in iemands huis, terwijl dat vanwege privacywetgeving niet zomaar mag.”

Aan tips van burgers aan Meld Misdaad Anoniem kunnen haken en ogen zitten, waarschuwt Brinkhoff. „Die tips worden rechtstreeks door een call-center doorgestuurd naar de politie. Die kan de betrouwbaarheid van de melding niet controleren en doet er dus goed aan informatie niet klakkeloos over te nemen. Daarmee pleit ik zeker niet voor afschaffen van zo’n meldlijn. Burgers kunnen de oren en ogen van de politie zijn.”

Brinkhoff, die voor zijn promotie-onderzoek zo’n 500 strafzaken onder de loep nam en zijn licht opstak bij onder meer de AIVD en Meld Misdaad Anoniem, pleit ervoor dat de rechter-commissaris (onderzoeksrechter) „meer armslag en mogelijkheden” krijgt om in een strafproces anonieme informatie te toetsen.