Nicholas Wolterstorff werd in 1932 geboren in Bigelow (Minnesota) uit Nederlandse ouders. Hij studeerde filosofie aan Calvin College te Grand Rapids. Na in Harvard te zijn gepromoveerd, doceerde hij aan Calvin College van 1959 tot 1989 filosofie. Wolterstorff vormde met Alvin Plantinga, William Alston, Richard Mouw en anderen de voorhoede van een christelijke wijsgerige beweging in de veelal atheïstische Angelsaksische wijsbegeerte.

Van 1989 tot aan zijn emeritaat in 2001 was hij hoogleraar aan Yale University. Zijn werk bezorgde hem (gast)docentschappen aan Harvard, Princeton, Yale en Oxford. In 2007 kreeg hij een eredoctoraat aan de Vrije Universiteit, waar hij enkele jaren colleges verzorgde.

In 1978 werd de Society of Christian Philosophers opgericht die nu meer dan duizend leden telt. Zij heeft een uitstekende relatie met de American Philosophical Association. Wolterstorff: „Verschillende keren zijn leden van onze vereniging voorzitter van het algemene genootschap geweest. Christelijke filosofie kreeg in brede filosofische kringen een goede reputatie.”

Hoe kwam dat?

„Doordat christenfilosofen niet alleen over christelijke onderwerpen schreven maar over alle filosofische thema’s en dat ook nog eens op een kwalitatief goede manier. Ik heb mij bijvoorbeeld beziggehouden met de thematiek van de gerechtigheid en schreef daarover een boek bij een seculiere uitgever, Princeton University Press. Ik verwoord daarin een christelijke overtuiging, echter zonder een uitgewerkte christelijke wereldvisie. Dat onderscheidt mij van een christelijke filosoof als Herman Dooyeweerd, die in Nederland opgang maakte met zijn calvinistische wijsbegeerte.”

Hoe moet een christelijke filosofie er volgens u uitzien?

„Een christenfilosoof luistert gelovig naar de Heilige Schrift en de christelijke traditie en laat duidelijk zien dat zijn inspiratie christelijk is. Evenals iemand als de bekende Duitse filosoof Jürgen Habermas een humanist is. Maar tegelijkertijd sta je als christen in contact met niet-christelijke filosofen. Filosofie is geen neutrale bezigheid. Elk denken is gestempeld door een wereldbeschouwing. Als christen geloof ik, net als Dooyeweerd, in de drieslag schepping, zondeval en verlossing, maar ik maak er geen systeem van zoals hij. Dooyeweerd is daarom ook nooit populair geweest in Amerika. Hij sprak eens op Harvard maar men wist niet waar hij het over had. Christelijk filosoferen is een kwestie van de juiste toon treffen.”

Is het moeilijk om een christelijk geluid te laten klinken onder intellectuelen in Amerika?

„Amerika is christelijk als het gaat om de brede lagen van de samenleving, maar de media en de pers zijn erg seculier. Onder filosofen is echter de thematiek over God een serieus onderwerp en is er een grote openheid voor religie. De zogeheten ”nieuwe atheïsten” zoals Dennett, Harris en Dawkins trekken volle zalen, maar hebben nauwelijks invloed op filosofen in Amerika. Deze situatie verschilt van die in Europa, waar de scheidslijnen tussen geloof en wetenschap veel scherper zijn, met name in landen als Duitsland, Frankrijk en Nederland. Een absolute scheiding tussen pure filosofie en theologie is in Amerika ondenkbaar. Ik publiceer als christenfilosoof over kennisleer, wat in Nederland onmogelijk is. In Amerika zijn de verschillende disciplines veel meer met elkaar verbonden.”

Kuyper

Wolterstorff is in zijn christelijk denken sterk gestempeld door Abraham Kuyper. „Binnen de organisatie van christelijke filosofen is Kuyper verreweg de invloedrijkste. Hij heeft geleerd om als christen na te denken over maatschappelijke kwesties in het publieke leven. De recente biografie van Kuyper van James Bratt heeft in de Verenigde Staten veel meer positieve reacties opgeroepen dan in Nederland. Kuyper was een sterke persoonlijkheid en de manier waarop hij anderen bejegende, valt in Nederland tot op de dag van vandaag niet in goede aarde. Ook Bavinck is in Amerika een rijzende ster. Hij is weliswaar minder flamboyant en romantisch, maar des te indrukwekkender door zijn oecumenische geest. Hij leert altijd van anderen, zoals van katholieken en anabaptisten, groepen die in Kuypers oog per definitie verkeerd zijn. Bavinck was een betere theoloog, Kuyper meer visionair.”

Als u terugkijkt op zo veel decennia christelijke filosofie, wat ging er goed of fout, en welke uitdagingen zijn er voor de toekomst?

„Als ik terugblik op de grote thema’s van de afgelopen decennia, dan gaan die meestal over de verhouding van kennis en geloof, het wezen van God en het kwaad. Ik mis onderwerpen die betrekking hebben op onder meer de politieke filosofie en de kunst. De aandacht van de christelijke filosofie is vooral theoretisch geweest, wat vreemd is omdat de mensen hun religie juist beleven in de eredienst en liturgische rituelen. De meeste gelovigen lezen geen theologische boeken, maar bezoeken een kerk, synagoge of moskee. De filosofie zou daarom veel meer aandacht moeten besteden aan de manier waarop mensen hun geloof praktiseren.”