„Olie had oorlog met Japan kunnen uitstellen”
DEN HAAG (ANP). Het leveren van olie uit Nederlands-Indië aan Japan had de Tweede Wereldoorlog in Azië kunnen uitstellen of misschien zelfs kunnen voorkomen. Dat betoogt althans historicus Cees Fasseur in ‘Eigen meester, niemands knecht’, de biografie over Pieter Sjoerds Gerbrandy, die maandag in het gebouw van de Tweede Kamer wordt gepresenteerd aan onder anderen premier Mark Rutte.
Bijna een halfjaar voor de Japanse aanval op het Amerikaanse Pearl Harbor (1941) besefte de Nederlandse regering al dat Nederlands-Indië, met zijn geringe militaire mogelijkheden, niet meer veilig was als ons land deelnam aan de Amerikaanse olieboycot tegen Japan. Japan had olie heel hard nodig en onze kolonie had meer dan genoeg. Maar Nederland, dat solidair wilde zijn met de VS en later ook met Groot-Brittannië, lapte eerder met Japan gemaakte leveringsafspraken aan de laars, zonder dat via de diplomatieke weg aan de Japanners uit te leggen. Japanse olietankers konden leeg retour naar hun vaderland. Nederlands-Indië werd bezet.
„Hadden het kabinet-Gerbrandy en Batavia zich soepeler opgesteld en beperkte olieleveranties toegestaan met een beroep op eerder gemaakte afspraken, dan was de Japanse aanval op Zuidoost-Azië misschien een paar maanden uitgesteld. En van uitstel komt soms afstel”, aldus Fasseur. Want: „Juist in december 1941 leden de Duitsers hun eerste grote nederlagen in de strijd tegen de Russen en verloor de Wehrmacht haar faam van onoverwinnelijkheid. Wellicht hadden die onverwachte Russische successen Japan nog op andere gedachten gebracht”, overweegt de historicus.
