De meeste reacties waren instemmend van aard, zoals die van Ellen: „Mijn vader was weliswaar vaak thuis, maar zelden aanspreekbaar. Altijd aan het werk.”

Bas: „Nooit begrepen waarom een dominee zeven dagen mag werken. De rol in het gezin lijkt me belangrijker dan de rol als dominee.”

Pieter: „Een knecht van God is ook een priester van zijn gezin.”

„Het goed functioneren van 
een predikant heeft alles te maken met een goed huisvader zijn”, schrijft ook Jack, wiens vader achttien jaar ambtsdrager was. „Vergaderingen en bezoeken mogen niet voor verjaardagen 
van eigen kinderen gaan, crisispastoraat uitgezonderd. Onze hemelse Vader vraagt niemand zijn of haar vader af te staan aan Hem.”

Ook Johan zag zijn vader weinig: „Mijn vader was jaren ouderling en in de avonden veel weg. Dat heeft ons gezin in die belangrijke jaren tekortgedaan.” Hanneke vraagt zich af hoe het zit met kinderen die ook een vader hebben met een beroep waarbij hij weinig thuis is. „Of met kinderen die geen vader meer hebben?”

Noodrem

Allerlei adviezen worden gegeven aan predikanten en kerkenraden. „Laat dominees stoppen met boeken en artikelen schrijven, lezingen geven, scholen besturen of hun naam voor een comité van aanbeveling laten gebruiken. De gemeente voorzien van Woord en pastoraat is hun taak en betaald werk. De kerkenraadsleden die naast hun baan veel vrijwilligersuren maken in de gemeente verdienen een menselijke maat”, schrijft Irma.

Jan Willem: „Als kerkenraden en predikanten niet op een gezonde manier grenzen bewa-
ken en taken verdelen wordt het hoog tijd voor een kerkenraadsvergadering met alleen 
dit als agendapunt.”

Chris: „Laat de vader/dominee zelf ook aan de noodrem trekken.”

Henco noemt de grote gemeenten in de gereformeerde gezindte als oorzaak voor de werkdruk. „Een gemeente moet zo groot zijn dat alle leden persoonlijke aandacht kunnen krijgen en betrokkenheid kunnen tonen. Ik wil pleiten voor maximaal 400 leden per gemeente. Zodra lid 401 zich meldt, wordt de gemeente gesplitst in twee gemeenten van 200 en 201 leden.”

Jeanne heeft enerzijds begrip voor de domineesdochter. „Ook ik vind er eigenlijk niks aan dat ik op dit moment in m’n eentje mijn vrije dag zit te vieren, omdat mijn ouders weer op bezoek moesten. Ook ik vind er niks aan dat ik vanochtend al 120 telefoontjes binnenkreeg van mensen die allemaal m’n vader nodig hadden.”

Anderzijds begrijpt ze niet goed waarom er een situatie wordt geschetst waarin domineesgezinnen het slecht hebben. „Gods zorgen in al die jaren zijn voor ons zo verwonderlijk geweest, dat ik persoonlijk niet geloof dat ik boos op de gemeente, of op God, mag zijn. God heeft mijn vader meer nodig dan dat ik dat heb. Wie zijn wij dan om te beslissen over Zijn keuzes.”

Nelline: „Helemaal mee eens! Eens zei een dominee tegen ons als gezin: „God zorgt voor een plek voor Zijn knechten, maar evenzogoed voor de kinderen van Zijn knechten! En dat heeft ons gezin zeker ervaren.”

Ook Gert-Jan is positief over het predikantschap van zijn vader. „Sinds mijn vader predikant is, heeft hij nog nooit zo vaak met ons samen gegeten. Als je als predikant een beetje kunt plannen zijn beide preken op dinsdag klaar. De overige dagen ben je flexwerker. Met overdag eens een uitstapje naar je kleinkinderen, waar zoonlief geniet van z’n papadag. Gezellig toch!”