Minister Korthals van Justitie liet onlangs in een brief weten dat verschijnen voor een enquêtecommissie „het beste is wat een verdachte kan doen”, omdat het openbaar ministerie de zo verkregen informatie niet mag gebruiken in een strafrechtelijk onderzoek. Op die manier zou de parlementaire enquête het onderzoek van het OM flink in de war kunnen schoppen.

Vos noemt dit een „te zwart scenario”, maar de in te stellen commissie zal volgens haar wel duidelijke afspraken met het OM moeten maken over de volgorde van verhoren en over eventuele beslotenheid. Nadeel van zo’n besloten verhoor met een geheim verslag is dat de enquêtecommissie met de informatie minder kan doen. „Maar het levert in elk geval sturingsinformatie op”, stelde Vos donderdag.

Het OM onderzoekt momenteel de schaduwboekhouding van voormalig directeur Bos van bouwgigant Koop Tjuchem. Hierin zou sprake zijn van fraude of heimelijke afspraken bij maar liefst 600 projecten verdeeld over talloze aannemers. Volgens Vos is het ”Bos-dossier’’ ook essentieel voor de enquête.

De zaak van de fraude bij de aanleg van de Schipholtunnel is door het OM afgerond en kan door de enquêtecommissie dus zonder terughoudendheid worden onderzocht.

VVD-woordvoerder mevrouw Verbugt isoleerde zich donderdag in het kamerdebat door de opvatting van haar partijgenoot Korthals over te nemen dat het OM de regie moet krijgen bij het verhoren van getuigen. De rest van de Kamer stelt met Vos dat er wel goed overlegd moet worden, maar dat de enquêtecommissie uiteindelijk over de volgorde van de verhoren beslist.

Commissie en Kamer stemden in met ChristenUnie-woordvoerder Van Middelkoop, die stelde dat de enquête niet gericht mag zijn op het maken van politieke of strafrechtelijke slachtoffers, maar primair op „waarheidsvinding” en het verbeteren van wet- en regelgeving.

Tijdens het debat werd duidelijk dat VVD-kamerlid Blaauw, dat begin deze week nog de belangrijkste kandidaat was om voorzitter te worden van de bouwenquêtecommissie, zijn kansen verspeeld heeft. Veel fracties uitten felle kritiek op zijn uitlatingen dinsdag op Radio 1. Zij vinden dat Blaauw toen voor zijn beurt heeft gesproken door omstreden uitspraken te doen over hoe de enquêtecommissie te werk moet gaan. SGP’er Van der Vlies: „Als we zo bang zijn dat een openbaar verhoor mensen criminaliseert, kunnen we wel ophouden.”

Impliciet maakte Van der Vlies duidelijk dat volgens hem het GroenLinks-kamerlid Vos voorzitter van de commissie moet worden. „Tussen de tijdelijke commissie en de enquêtecommissie moet zo veel mogelijk continuïteit zitten, ook in de personele bezetting.” De SGP’er sprak verder zijn zorg uit over de prominente rol die de televisie speelde in achterliggende enquêtes. Vos erkende het risico op „tv-rechtspraak” en gaf de nog in te stellen commissie het advies zich hier goed op te beraden.