„Wij gaan van de Schotten leren hoe zij tegen een aantal zaken aankijken, en hopen onze broeders en zusters uit Europa te ontmoeten”, zegt fractievoorzitter Annigje Toering van de FNP in de Provinciale Staten.

Wat gaat u precies doen in Schotland?

„Als de kiezers terugkomen van de stembus, vragen wij hun hoe zij denken over zaken zoals sociaal beleid, onderwijs en gezondheidszorg.

Natuurlijk staan de zaken er in Schotland anders voor. De Schotten hebben een eigen parlement in Edinburgh. Toch zijn er overeenkomsten. Den Haag is voor het gevoel even ver weg voor de Friezen, als Londen voor de Schotten. De Randstad is de norm.”

Waarin is te merken dat politiek Den Haag zo ver afstaat van Friesland?

„Den Haag zegt aan decentralisatie te doen. Maar de werkelijkheid is dat provincie, gemeenten en burgers tegen allerlei bureaucratische regeltjes aanlopen als ze nieuwe taken willen uitvoeren. Dat geldt voor de invoering van de taal Fries in het onderwijs, maar ook voor projecten van woningcorporaties en ziektekostenverzekeringen in de regionale zorg. Bovendien levert de landelijke overheid onvoldoende geld om de decentralisatie goed te kunnen regelen. Ook heeft ze geen vertrouwen in het vermogen van lagere overheden en burgers om zaken te regelen. Feitelijk is er dus sprake van schijndecentralisatie.”

U gaat met achttien man naar Schotland. Waarom zo’n grote delegatie?

„We vormen negen teams van twee personen die de stemmers van het referendum gaan bevragen.

Ook hopen we er onze broeders en zusters uit Europa te ontmoeten. De FNP lijkt op de Scottish National Party. Beide partijen zijn aangesloten bij de European Free Alliance (EFA), een verband van 38 partijen die nationale minderheden vertegenwoordigen dat ook enkele zetels in het Europees Parlement heeft. Dan gaat het om bijvoorbeeld de Vlamingen in België, de Zuid-Tirolers, Sicilianen en Sardiniërs in Italië, de Basken, Andalusiërs en Catalanen in Spanje, de Welsh in Groot-Brittannië en de Russen in Letland. De Catalanen, met hun sterke drang naar onafhankelijkheid, komen ook naar Schotland.”

De Schotten hebben olie. Op welke inkomstenbronnen kan een autonomer Friesland rekenen?

„Bij ons wordt gas uit de grond gehaald en zout gewonnen uit de Waddenzee. De revenuen daarvan gaan naar de Randstad.

Tegenover deze solidariteit van de Friezen verwachten wij solidariteit van de randstedelingen. In het nieuwe Deltaplan, dat de zeedijken op niveau wil brengen, wordt echter gesteld dat eerst díé zeedijken moeten worden verhoogd waarachter veel mensen wonen. Als het gaat om de andere dijken, onder meer in Friesland, ziet men wel.”

In 2011 zei u in een interview met deze krant: „Wij streven niet naar meer bestuurlijke autonomie, alleen naar meer culturele autonomie.” Is uw ideaal inmiddels gekanteld naar meer bestuurlijke autonomie?

„Nee. De Friezen willen zich niet afscheiden. Bovendien, al zou er een referendum komen, dan is dat in Nederland toch niet bindend. Maar wij pleiten er wel voor om meer in de regio te kunnen regelen en de burgers daarbij te kunnen betrekken.

We willen geen fusie van Friesland met Groningen en Drente tot één noordelijke provincie, zoals in het afgewezen plan van minister Plasterk stond.

De ervaringen van de schaalvergrotingen in zorg en onderwijs leren dat de instellingen en scholen er niet beter van werden. Wel dat bestuurders vooral veel geld voor zichzelf genereren, en weinig voor de werkvloer.”