In een korte animatiefilm krijgen de leerlingen uitgelegd hoe de waterkringloop in Nederland werkt en vooral wat ze nooit door de wc mogen spoelen: uiteraard geen verf, medicijnen, (frituur)vet en tampons, maar zeker ook geen vochtige toiletdoekjes. Ook al staat er op de verpakking vaak dat ze biologisch afbreekbaar zijn, de pompen van de gemeentelijke gemalen lopen erop vast.

Op naar het gemeentelijke gemaal B voor een kijkje in het riool. De ruim twintig kinderen krijgen een oranje pet op en lopen druk pratend achter de wethouder en enkele gemeentelijke rioolbeheerders aan.

Die vochtige vezeldoekjes vormen een groot probleem, zegt rioolbeheerder Henk Borgmeier. Eigenlijk zou van de verpakking moeten worden afgehaald dat ze biologisch afbreekbaar zijn. „Dat zijn ze wel”, aldus Borgmeier, „maar niet binnen enkele dagen. Wc-papier valt meteen uit elkaar als dat het water raakt, maar door die doekjes lopen onze pompen vast.”

Voor gemaal B liggen twee hopen vezeldoekjes. „Kijk, daar ligt nog een hele textieldoek bij”, aldus Borgmeier. Op een van de hopen ligt een blauw plastic autootje, waarschijnlijk in de wc gevallen tijdens de zindelijkheidstraining.

In gemaal B staan twee motoren, zo ziet de helft van groep 7 dat in het gebouwtje 5 meter naar beneden is geklommen. „Als de een het niet doet, kunnen we de ander gebruiken”, zo legt Borgmeier uit. En dat komt nogal eens voor. „We hebben alle mensen in Zwolle een brief gestuurd dat ze de vochtige vezeldoekjes niet meer in de wc moeten gooien”, aldus Borgmeier.

„Wat doet u als een pomp niet meer werkt?” vraagt een leerling. „Kijk, dan doen we hier een klep open en proberen we alle rommel eruit te halen”, vertelt Borgmeier. „Als dat niet lukt, moeten we de motor omhoog takelen. Maar dat is een groot karwei, dan moeten alle bouten los en zo.”

Weer naar boven geklommen, mogen de kinderen een blik werpen in het riool. Een warme, weeïge lucht stijgt op. „Bah, het stinkt zelfs door mijn T-shirt heen”, zegt een meisje dat dit kledingstuk over haar neus heeft getrokken. De leerlingen buigen zich over het rooster. „Een pizza”, roept een kind, „en daar nog een pizza.”

Maar waarschijnlijk is het een ronde vetcirkel. Want ook vet is een toenemend probleem in de Nederlandse riolering, weet Anita Frederiks, coördinator rioolbeheer van de gemeente. „Mensen worden makkelijker. Ze gooien het frituurvet door de wc, of zetten hun afwas zonder voor te spoelen in de vaatwasser. Het vet stolt snel in het koude rioolwater.”

„Wie weet hoe het hoort?” vraagt leerkracht Nettie Loman. „In een melkpak in de vuilnisbak”, zegt een meisje. Dat klopt, maar Loman weet een betere oplossing: inleveren in de gele containers bij een supermarkt.

In het riool beneden drijven flessen, blikjes en ander afval in het vet. Dan slaat een van de pompen aan. Hij moet het vette, vuile water weer op een hoger niveau zien te krijgen.

Zwolle heeft het lespakket al sinds februari. Inmiddels hebben 300 leerlingen uit de Overijsselse hoofdstad de les gehad, maar de gemeente wil de inhoud aan meer kinderen bekendmaken. „Want jong geleerd is oud gedaan”, zegt wethouder Van As van openbaar beheer, terwijl hij de leerlingen een sleutelhanger geeft.

Van As is verantwoordelijk voor de 63 Zwolse gemalen. In nauwe samenspraak met het waterschap werd in 2010 een extra rioolzuiveringsinstallatie gerealiseerd. Deze zuivert het water van onder andere de nieuwe wijk Stadshagen en het industriegebied Hessenpoort. Borgmeier: „Door kritisch naar ons rioolbeheer te kijken, hebben we daar toch 11 miljoen euro op kunnen besparen.”

www.zwolle.nl/riolering voor de animatiefilm en een quiz over de riolering.