Tot 1996 gold in Nederland de militaire dienstplicht. De wat oudere, mannelijke Nederlanders, weten dat waarschijnlijk nog maar al te goed. Want of ze konden zichzelf uit dienst houden, of ze dienden, minimaal een jaar –en meestal langer– onder de wapenen. De herinneringen aan de tijd in het leger zijn diep verworteld in het collectieve geheugen van Nederland. Het was de periode dat er een man van je werd gemaakt. In dienst zou je geleerd worden te gehoorzamen en door te zetten en kreeg je bijgebracht wat discipline was. Tegelijk moet eerlijk worden gezegd dat in de praktijk de diensttijd voor nogal wat jongemannen een volstrekt verloren periode was.

Toen de Koude Oorlog opwarmde, was het dan ook snel gedaan met de dienstplicht. Nederland kreeg een beroepsleger. Tot tevredenheid van tal van jongeren, die ineens een jaar eerder konden beginnen met het opbouwen van een carrière.

Van Klaveren pleit voor de herinvoering van de dienstplicht voor mannen en vrouwen. Het beroepsleger moet gewoon blijven, en de dienstplichtigen vormen op dat leger een aanvulling. Het mes snijdt volgens de VNL’er aan twee kanten. Het leger wordt flink versterkt en de jonge mannen en vrouwen leren zich inzetten voor het grote geheel. Daarbij wordt de band tussen krijgsmacht en maatschappij hechter.

Wat dat laatste betreft: dat was altijd een belangrijk argument voor de dienstplicht. Door de jaarlijkse instroom van jongeren werd voorkomen dat het leger zich van de maatschappij kon vervreemden. Want jongeren doen de militairen voeling houden met dat wat leeft in de maatschappij. Dat Van Klaveren vindt dat zowel jongens als meisjes in dienst moeten, is helemaal van deze tijd. Emancipatie werkt immers naar twee kanten, zo is het gevoelen in de maatschappij.

Herinvoering van de dienstplicht is echter zo kostbaar dat ook Van Klaveren wel weet dat zijn voorstel zo goed als kansloos is. Want voor een fractie van de miljarden die het kost om de dienstplicht weer in te voeren, kan de krijgsmacht zo veel materieel en personeel ‘kopen’ dat dienstplichtigen helemaal niet meer nodig zijn.

Tegelijk blijft een vorm van maatschappelijke dienstplicht voor jonge mensen een idee dat het zeker waard is nog eens goed te bestuderen. Onze vergrijzende maatschappij droogt steeds meer op door toenemende verzakelijking en tot in het on­eindige doorgevoerde bezuinigingen. In allerlei sectoren van de maatschappij zouden extra, goedkope werk­krachten meer dan welkom zijn.

Dat iedere Nederlander voor hij actief het werk­proces binnenstapt een halfjaar dient in het algemeen belang, zou dus zowel voor de maatschappij als voor de jongeren heilzaam zijn. De politiek doet er dan ook goed aan het voorstel van Van Klaveren niet te snel af te voeren van de agenda, maar het, in breder verband, nog eens zorgvuldig te overwegen.