Om 8 uur is de koffie net vers gezet in het kantoor op de werf aan de Drontermeerdijk in Elburg. De eerste vrachtwagens rijden het terrein aan het Drontermeer tussen Elburg en de Flevopolder op. Een medewerker start de kraan om de trucks vol zand te laden.

Eeltink is geboren in Edam. Zijn vader startte daar een handel in zand. Later kwamen er een betoncentrale en een steenhandel bij. Eeltinks vader bouwden daarom twee zandschepen, maar stierf op 53-jarige leeftijd. De zes broers van zijn vader zetten het bedrijf voort. „Ik wilde ook graag voor mezelf beginnen en kocht in 1979 een zandzuiger waar ik samen met mijn vrouw op woonde en werkte. We zogen zand uit de Waddenzee en het IJsselmeer voor diverse aannemers en handelaars.

Onontgonnen

Toen de twee kinderen van het echtpaar naar school moesten, kocht Eeltink een huis in Nijkerk. De gebroeders De Bruin, „de grootste zandboer van de Veluwe”, hadden hem gevraagd om zand uit het Veluwemeer te zuigen. „Het was in de tijd dat de zandafgravingen op het vasteland dicht moesten, onder andere vanwege natuurbescherming. Het Veluwemeer was een nog onontgonnen gebied.”

Om zand te mogen zuigen is een vergunning nodig van Rijkswaterstaat. Eeltink moet er een vergoeding voor betalen aan het Rijk. Rijkswaterstaat wijst een gebied aan waar de vaargeul verdiept en verbreed moet worden. Eeltink vaart er met zijn zandzuiger naartoe. Een jetpomp spuit water op de bodem, zodat het zand wordt losgewoeld. Het mengsel van zand en water wordt opgezogen en in het schip gespoten. Een grote zeef haalt de rommel eruit. Grind houdt de zandzuiger apart, dat kan weer verkocht worden.

Landputten dicht

De vraag naar zand nam in de jaren tachtig toe omdat steeds meer landputten dichtgingen. Eeltink kocht er een zandzuiger bij. In 1993 nam hij de loswal bij Elburg van gebroeders De Bruin uit Ermelo over. Later in 2011 opende Eeltink een vestiging in Emmeloord.

In Harderwijk is de firma ook actief, daar huurt Eeltink de gemeentekade. Voor de firma Zandink uit Amersfoort brengt het bedrijf zand in Baarn en Nijkerk. „We leveren zand aan iedereen die erom vraagt”, zegt Eeltink. „Of het nu een particulier is die 1 kuub zand voor zijn voortuin wil hebben of een wegenbouwer die 1000 kuub nodig heeft.”

In de topjaren leverde Eeltink Nijkerk BV 900.000 kuub zand per jaar. Door de economische crisis is dat bijna gehalveerd, naar 400.000 kuub per jaar. „Grootste oorzaak is de woningbouw die bijna stilligt”, zegt Eeltink. „Daarnaast is er ook minder ophoogzand nodig voor wegen.”

Eigen beheer

Toch zijn de vijf zandzuigers die het bedrijf inmiddels heeft, nog elke dag actief. In plaats van een binnenvaartschip in te huren, laat Eeltink zijn zandzuigers nu zelf het product naar de wal brengen. „Omdat we alles in eigen beheer doen, houden we het hoofd boven water”, zegt Eeltink. „Kleine reparaties aan de schepen doen we zo veel mogelijk zelf.”

De vijfde zandzuiger is er dit jaar bijgekomen, ondanks de crisis. „Als de tijd slecht is, moet je bouwen”, is het devies van Eeltink. „Als het dan weer aantrekt, ben je er klaar voor. Toen het in 1984 slecht ging, hebben we ook een schip laten bouwen. Dan heb je nog de tijd om de kinderziektes er uit te halen. Als er straks weer veel zand nodig is, kunnen we dat leveren.”

Lastiger

Op de Randmeren wordt het steeds lastiger om zand te winnen. „Er komen steeds meer bezwaren vanuit natuurorganisaties. In 2004 is er al een aanvraag ingediend om vanaf de brug tussen Harderwijk en de Flevopolder een rechte vaargeul op het Wolderwijd te maken. Met allerlei rapporten moesten we aantonen dat de natuur daar geen schade van ondervindt. Maar tot aan de Raad van State is dat aangevochten. Nu, tien jaar later, kunnen we eindelijk aan de slag.”

Gelukkig is er op het IJsselmeer werk genoeg. Eeltink werkt met nog vijf bedrijven aan de vaargeul Lemmer-Amsterdam. Als die volgend jaar klaar is, volgt de vaargeul van Urk naar Den Oever. „Zand is er genoeg. Nu nog afnemers. Maar dat zal ook wel weer goed komen.”

Bedrijfsgegevens

Naam: Eeltink Nijkerk BV

Waar: Nijkerk, Elburg, Emmeloord

Activiteit: zandwinning, -handel en -transport

Aantal werknemers: 18