De huidige IS komt voort uit de beweging Islamitische Staat in Irak (ISI), opgericht na de Amerikaanse invasie in 2003. De Iraakse veiligheidsdiensten schatten het vermogen van ISI indertijd op een bedrag tussen de 1 miljard en 1,5 miljard dollar. Vermoed werd dat dit geld vooral afkomstig was van buitenlandse donoren in de Arabische Golfstaten, zoals Saudi-Arabië en Qatar.

Er bestaat een financieel netwerk van rijke privédonoren in de Arabische Golfstaten die de IS steunen. Deze geldstromen lopen gedeeltelijk via islamitische charitatieve organisaties.

Andrew Tabler van de Amerikaanse denktank Washington Institute stelt dat „iedereen ervan op de hoogte is dat deze transacties vooral via Koeweit tot stand komen”, vanwege het vrije banksysteem in dat land. Het is in dit verband veelzeggend dat in mei de Koeweitse minister Nayaf al-Ajmi gedwongen werd zijn ontslag in te dienen nadat gebleken was dat hij betrokken was bij de financiering van IS en al-Qaida.

Het gaat hier bepaald niet om kleine bedragen. In een onderzoek van het Brookings Instituut wordt geconcludeerd „dat we hier praten over honderden miljoenen dollars.” De regeringen van de Arabische Golfstaten staan onder zware druk van het Westen om dit financiële netwerk aan te pakken, maar het probleem is dat deze regeringen ook worstelen met de druk van radicale salafisten die eisen dat „onze soennitische geloofsbroeders in Syrië en Irak geholpen worden.”

Protectiegeld

Behalve geldstromen van buitenaf vormen ontvoeringen en afpersing lucratieve inkomstenbronnen voor IS. Brett McGurk van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken schrijft dat IS reeds vóór zijn verovering van Mosul in juni zo’n 12 miljoen dollar per maand incasseerde in de stad. IS functioneerde er al jaren als een soort maffia. Vrijwel de gehele middenstand in Mosul werd gedwongen maandelijks ”protectiegeld” te betalen aan de terreurorganisatie.

Nadat IS zich vanaf 2013 omvormde in een terroristische staat, kreeg het ook de beschikking over inkomstenbronnen die eigen zijn aan een staat. In Syrië heeft IS inmiddels 60 procent van de olievelden in handen en ook in Irak werd er een aantal veroverd. In dat land beschikt IS bovendien over de olieraffinaderij in Baiji. Economische experts schatten dat IS momenteel rond de 80.000 vaten olie per dag exporteert.

Omdat het hier illegale smokkel betreft, wordt deze olie onder de marktprijs verkocht. De in Syrië gewonnen olie wordt verhandeld via tussenpersonen voor 22 dollar per vat, terwijl de prijs van de Iraakse olie tussen de 50 en de 60 dollar per vat schommelt. In Irak gebruikt IS eigen tankers, wat het gebruik van tussenpersonen overbodig maakt. De gangbare prijzen liggen op ruim 100 dollar per vat.

De verkoop van deze olie betekent volgens deskundigen dat IS per dag waarschijnlijk ruim 3 miljoen dollar verdient met de verkoop van olie. Sommige Arabische media noemen de IS daarom al een oliestaat.

Geheimzinnigheid

De oliesmokkel is omgeven door een waas van geheimzinnigheid, omdat onbekend is wie de afnemers zijn. De waarschuwing van de Verenigde Naties, eind juli, tegen de koop van IS-olie lijkt weinig effect te hebben gehad. Een interessante vraag is uiteraard of er ook sprake is van Europese kopers.

De Europese Unie begon in 2011 een economische boycot tegen Syrië, maar veranderde dit beleid in april 2013. Brussel bepaalde toen dat in de gebieden in het oosten van Syrië niet langer het olie-embargo van kracht was. De achterliggende gedachte was dat de rebellen die deze gebieden veroverd hadden hun eigen wapens zouden kunnen financieren door de verkoop van olie. Al deze regio’s zijn nu echter in handen van IS, zonder dat de EU haar bepaling van april 2013 heeft herroepen.

Door de ruime financiële middelen is IS in staat stamhoofden om te kopen en zijn strijders verhoudingsgewijs riante salarissen te betalen. Er zijn documenten opgedoken waaruit blijkt dat iedere strijder van IS iedere maand een salaris van 400 dollar vangt. Wanneer de strijder een gezin heeft, ontvangt hij bovendien 50 dollar per kind. Het leidt tot de wrange conclusie dat IS de enige “staat” in het Midden-Oosten is die kinderbijslag uitkeert.