Succesvolle expeditie op ‘meedogenloos’ eiland
GRONINGEN (ANP). De ontdekkingen op het „meedogenloze” vulkaaneiland Jan Mayen in de Noordelijke IJszee zijn „boven verwachting”. Dat zeggen Louwrens Hacquebord, hoogleraar Arctische en Antarctische wetenschappen en bioloog Maarten Loonen, beiden van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij maken deel uit van een expeditie van Nederlandse wetenschappers en mariniers die vorige week vanuit Den Helder vertrok naar het noordelijkste vulkaaneiland ter wereld. Donderdag vaart het patrouilleschip Zr. Ms. Zeeland weer terug naar Nederland.
De mariniers gebruiken de bijna 3000 meter hoge vulkaan om te trainen hoe het is om te opereren onder extreem zware omstandigheden. De wetenschappers doen archeologisch en biologisch onderzoek. Het is dit jaar 400 jaar geleden dat de Amsterdamse walvisvaarder Jan Jacobsz May van Schellinkhout het eiland ontdekte in de Noordelijke IJszee.
Hacquebord is inmiddels voor de vijfde keer op het eiland. In 1983 was hij er voor het eerst en de verschillen zijn volgens hem overduidelijk. „Het eiland is groener en er is veel erosie geweest”, zegt hij. „Door de klimaatveranderingen is de rand van het pakijs verder weg komen te liggen van het eiland. Dit zorgt voor hogere golven en dus erosie.”
En ook voor een andere samenstelling van de vogels die er wonen, zegt bioloog Loonen. Hij is voor het eerst op het eiland en noemt de expeditie een „life changing experience”. „Het is tegelijkertijd prachtig hier en extreem.” In 1983 was er een vogeltelling gehouden en nu gebeurt dat weer. „We zien gelijk al een hele verandering. Zo is het aantal grote jagers, een meeuwensoort, met wel een factor honderd toegenomen. Daarnaast lijkt de kleine alk, een zeevogel, het eiland verlaten te hebben.”
Woensdag wordt er met een kleine ceremonie een al oudere gedenksteen verplaatst, ter nagedachtenis aan de zeven Nederlanders die in 1633-34 omkwamen op het eiland in hun poging om op Jan Mayen te overwinteren. De steen is in 1930 geplaatst maar wordt nu door erosie bedreigd, daarom wordt deze nu wat verder landinwaarts geplaatst.
Het eiland hoort tegenwoordig bij Noorwegen en ligt aan de koude, onbewoonde kant van Groenland. Er is een wetenschappelijk station, maar verder woont er niemand op het 54 kilometer lange en 2,5 tot 15 kilometer brede eiland.