Het leven in het gebied vergde zeker de afgelopen weken veel van de zenuwen van de inwoners. Zo veel zelfs dat velen besloten ertussenuit te gaan. Terwijl Israël hier de laatste jaren veel beton gebruikte om veilige kamers te bouwen boven de grond, gebruikte Hamas het om tunnels aan te leggen. „Wij zijn bang dat er een terrorist de trap op klimt en begint te moorden”, zegt Tamara Cohen van de regionale raad van Eshkol. De raad is te vergelijken met een gemeentebestuur. In de regio Eshkol liggen tien­tallen Israëlische dorpen die grenzen aan de Gazastrook.

De bewoners hielden er al rekening mee dat Palestijnen in de Gazastrook hun beschietingen op Israël op zouden voeren nadat er op 12 juni drie Israëlische tieners werden gekidnapt en vermoord door terroristen. „Het begon met een paar raketten per dag”, zegt Cohen. „Daarna werden het er tientallen. Toen begon de operatie van het leger tegen Hamas.”

De ruim 14.000 burgers in het Eshkolgebied overleefden de beschietingen volgens Cohen „dankzij veel geluk en de bunkers.” Ruim twee derde van de inwoners bleef tijdens de strijd van de afgelopen weken in de dorpen. De rest, van wie de meesten heel dicht bij de grens woonden, trok weg naar andere streken in Israël.

Door de beschietingen met raketten en mortieren vanuit de Gazastrook konden de achtergebleven burgers echter nauwelijks op de velden werken. Bovendien walsten pantser­voertuigen over de gewassen. Cohen denkt dat Israëliërs in de grote steden de komende weken zullen merken dat de prijzen van groente en fruit stijgen. De boeren verwachten gecompenseerd te worden door de regering. Ook de toeristische sector in Eshkol kreeg de afgelopen weken zware klappen te incasseren.

Veerkrachtig

De beschietingen vergden psychisch veel van de burgers in Eshkol. „Wij proberen de burgers te helpen om veerkrachtig te blijven”, zegt sociaal werkster Debbie Massal bij een tafel vol verwrongen resten van raketten.

Massal woont sinds 1984 in Eshkol. „We gingen vroeger gewoon op bezoek in Gaza. Hier in de kibboets hadden we zelfs iemand die uit Gaza kwam. Nu zijn er geen persoonlijke contacten meer. We zien de beelden op televisie. Het is hartverscheurend voor beide kanten. We zouden beide kunnen floreren.”

Angst moet niet onderdrukt worden, stelt ze. De inwoners zijn allang gewend aan het alarmsignaal en de keihard vanuit de luidsprekers schallende woorden ”Kleur rood” als er projectielen in aantocht zijn. Ze kunnen er goed mee omgaan. Nu is echter ook de dreiging van de tunnels ontstaan. Kinderen dromen erover dat daar monsters uit komen.

Massal: „Iedereen hier heeft wel last van trauma’s of posttraumatische stress. Dat zijn normale reacties onder abnormale omstandigheden. De omstandigheden hebben invloed op het gedrag van mensen en op huwelijken. Wie psychologische hulp nodig heeft, kan terecht bij het ondersteuningscentrum. We maken inwoners ook duidelijk dat het prima is als ze het gebied een tijdje willen verlaten.”

Minder veilig

Alle inwoners van de kibboets Nirim, op 2 kilometer van de grens met Gaza, zijn tijdens de Israëlische grondoperatie in Gaza vertrokken naar het noorden van het land. „We namen spullen mee voor drie dagen. Maar we zijn vier weken gebleven”, zegt inwoonster Anat Heffetz. „Mijn man ging terug om meer spullen te halen. Het leven was daar normaal. Met de kinderen konden we dagtochtjes maken.”

Vorige week kwamen ze terug, omdat er een driedaags staakt-het-vuren van kracht was. Toen dat afgelopen was, begonnen de beschietingen weer. „We hadden ons eigen huis echter zo erg gemist dat we besloten hebben om deze keer te blijven.”

Volgens Heffetz heeft het Israëlische leger toegegeven dat het de inwoners van de dorpen rond de Gazastrook te snel groen licht gaf om terug te keren. „Niet alles wat het leger zegt is juist”, moppert ze. „Ze hebben ons ook nooit verteld over de tunnels.”

Ze zou graag zien dat de Israëlische regering het beleid tegenover Gaza wijzigt. „Israël probeerde het deze keer militair op te lossen, maar ik voel me steeds minder veilig. De regering heeft nooit geprobeerd het diplomatiek op te lossen. We moeten van haar eisen dat ze met een lange­termijnoplossing komt. We moeten de agenda veranderen en vertellen wat voor oplossing we willen. Zolang het conflict alleen hier in het zuiden gevoeld wordt, zal het echter niet helpen.”

Optimistisch

Haar kibboetsgenoot Adele Raemer is optimistischer. Een aantal ministers in het kabinet heeft plannen voor een diplo­matieke oplossing, weet ze. Die realiseren zich volgens haar dat er iets moet veranderen.

Ze is de afgelopen weken samen met een aantal ouderen en inwoners die werk te doen hadden in Nirim gebleven. In die tijd verbleef ze in een bovengrondse bunker, waar ze veilig was voor raketten en mortieren.

In de kibboets Nirim wonen 400 mensen, aldus Raemer, terwijl ze langs de grasvelden en de woningen loopt om haar huis te laten zien.

Haar bed staat in een beveiligde kamer, zodat ze ’s nachts niet haar bed uit hoeft als de mortieren of raketten over het dorp vliegen. Als het alarm klinkt, hebben de kibboetsniks tien seconden om naar de beveiligde ruimtes te rennen. Wanneer er mortieren in aantocht zijn, klinkt er geen waarschuwing.

In het geval Raemer tijdens een aanval onder de douche staat, liggen de handdoeken klaar voor een eventuele noodsprint. Ze heeft echter uitgerekend dat het haar niet lukt om de veiligheidskamer binnen tien seconden te bereiken. Ook wie buiten is, loopt risico. Een 77-jarige kibboetsnik liet zich niet snel genoeg op de grond vallen toen het alarm afging, waarschijnlijk omdat hij eieren had gekocht die hij voorzichtig wilde neer­zetten. Hij raakte zwaargewond door een raketscherf.

Bovendien zijn de bewoners zich ook hier duidelijk bewust van de aanwezigheid van tunnels die vanuit Gaza naar Eshkol zijn gegraven. Op 1 kilometer afstand is er één gevonden. „De angst is dat nog niet alle tunnels zijn ontdekt en dat iemand kogels over ons heen laat regenen.”

Links

In de kibboets Magen, op een kleine 5 kilometer van de grens van Gaza, is het minder gespannen dan in Nirim. Toch zorgt de regering ook hier voor veilige kamers bij de huizen. De gebouwtjes van de kindercrèches zijn al omgeven door zware pilaren, waarop een dak rust van beton van zo’n meter dik om de kinderen tegen de vliegende bommen te beschermen.

De meeste leden van de kibboets Magen stemden op de linkse Meretzpartij, zegt inwoner en Midden-Oosten- en Hamasdeskundige dr. Uri Rosset. De laatste drie jaar bespeurt hij echter een verschuiving naar het politieke midden. Vele kibboetsniks geven premier Benjamin Netanyahu zelfs hoge cijfers voor zijn optreden tijdens hij de huidige Gazaoorlog.

Mochten er terroristen vanuit een nog niet ontdekte tunnel de kibboets binnendringen, dan dient een zelfverdedigingsgroep van kibboetsniks hen tegen te houden. Het leger wordt verondersteld binnen twintig minuten aanwezig te zijn om de regie over te nemen.

Sommige inwoners denken erover om het Eshkolgebied te verlaten. Anderen die plannen hadden om te komen, beginnen te twijfelen. Vanuit Magen wil niemand vertrekken. Hoewel de kibboetsniks als ze buiten zijn steeds om zich heen kijken om in de gaten te houden waar ze naartoe kunnen rennen als het alarm afgaat, zullen ze volgens Rosset na een week zonder raketten doorgaan met hun leven alsof er niets gebeurd is.

Net als in andere nederzettingen gingen de kibboetsniks in Magen naar Gaza om op de markt van Khan Yunis boodschappen te doen. Het Sapir College, waar Rosset lesgeeft, telde zelfs studenten uit Gaza, onder wie Mahmud Dahlan, een van de latere leiders van de PLO. Vijftien jaar geleden had de kibboets nog arbeiders vanuit Gaza in dienst.

Afschrikking

Sommigen zeggen dat het handvest van Hamas, dat oproept tot vernietiging van de staat Israël, niet zo serieus meer hoeft te worden genomen. Het is immers al meer dan 25 jaar oud. Maar als Rosset de Arabischtalige media in de Gazastrook volgt, bespeurt hij geen verandering. „Ze noemen het woord Israël niet, maar spreken voortdurend over de „zionistische entiteit.”

Uit de publicaties blijkt niet alleen haat tegen Israël, maar ook tegen de Joden zelf. „Ze vergelijken zionisten met kruisvaarders. Zoals het lang duurde voordat de moslims de kruisvaarders versloegen, zo kan het ook lang duren voordat de moslims de Israëliërs verslaan. Maar ze geloven dat dat op den duur zal lukken.”

Hij gelooft niet dat de Palestijnse president Mahmud Abbas de koers van Fatah kan veranderen, nu het samenwerkt met Hamas. „Niemand hier verwacht een vredesverdrag met Hamas”, zegt Rosset. „Het beste waarop we kunnen hopen, is een staakt-het-vuren.”

Dat kan volgens Rosset worden bereikt door afschrikking, wat wil zeggen dat hij hoopt dat Hamas en andere groepen zullen beseffen dat het niet de moeite waard is om Israël aan te vallen. Afschrikking werkte volgens hem ook met Libanon. Nadat Hezbollah in 2006 Israël aanviel en er oorlog ontstond, werd er een politieke regeling getroffen die Noord-Israël al acht jaar lang rust geeft. Na de operatie van het leger in 2012 bleef het in Eshkol bijna twee jaar relatief kalm. „Als de laatste afschrikking vijf jaar lang rust geeft, is iedereen hier gelukkig.”

Eshkol zwaar bestookt

De regionale raad van Eshkol telt 32 dorpen: 14 kibboetsen, 15 mosjavim en 3 andere dorpsgemeenschappen. Het gebied heeft een 40 kilometer lange grens met de Gaza­strook en een 12 kilometer lange grens met Egypte. Mosjavim en kibboetsen zijn beide coöperatieve landbouwnederzettingen, maar verschillen in organisatiestructuur.

Het Eshkolgebied voorziet in 60 procent van de landbouwproducten die Israëliërs consumeren en telt ook vijftig toeristische attracties, waaronder natuurparken, musea en kunstgalerijen. De dorpen leggen veel nadruk op cultuur. Zo zit een vierde deel van de kinderen op muziekles. Verder heeft de regio sporthallen en sportvelden.

Geen streek in Israël is vanuit de Gazastrook met zo veel raketten en mortieren bestookt als Eshkol. Tijdens de Operatie Gegoten Lood (in december 2008 en januari 2009) kwamen er 250 raketten en mortieren in de Eshkolregio terecht. Tijdens de Operatie Wolkkolom in 2012 waren dat er 486. De afgelopen weken –tussen 27 juni en 12 augustus– liep dat aantal op tot 851. Bovendien zijn er bij een aantal dorpen tunnels ontdekt die vanuit de Gazastrook zijn gegraven met het doel aanslagen op Israëliërs te plegen of mensen te ontvoeren.