De Gasthuiskerk is waarschijnlijk de oudste kerk in gebruik bij de Christelijke Gereformeerde Kerken, denkt Middelburger Simon Jongepier, voorzitter van de commissie van beheer. „Voor de consistoriekamer geldt hetzelfde, al is er wel veel aan verbouwd.”

De Gasthuiskerk stamt uit 1493/1494. Hij werd toen gebouwd als kapel van het gasthuis of ziekenhuis. „De kapel werd gewijd aan de heilige Barbara.”

Sindsdien hebben kerk en consistoriekamers tal van functies gehad. „Van 1579-1589 was de kerk in gebruik bij de Engelsen. In 1589 werd hij toegewezen aan de hervormden; in 1789 weer aan de Rooms-Katholieke Kerk. De Fransen hadden er hun opslag en stallen. In 1845 werd het gebouw verkocht aan de afgescheidenen.”

Sinds 1936 is de Gasthuiskerk het onderkomen van de cgk in de Zeeuwse hoofdstad. Jongepier pakt een paar oude bouwtekeningen. Die laten zien dat de situatie eerder anders was. „Vroeger lag boven de consistorieruimte de kosterswoning.”

Het zomerlicht valt door de hoge ramen op de zwartgrijze stenen vloer. In het midden een tapijt met daarop een tafel en stoelen in stijl. „We zouden er graag een echte middeleeuwse tafel neerzetten.”

De muren van de kerkenraadskamer zijn vrij kaal. Een foto van de landelijke synode van de CGK in 1896, gehouden in de Gasthuiskerk, valt op. Evenals de collectezakken met lange stok, die niet meer in gebruik zijn.

Foto’s van predikanten die de gemeente dienden, ontbreken. „Het stucwerk heeft pas een beurt gehad. Dat brokkelt steeds weer af door zouten in de muur. Het is bijgewerkt, maar moet nog wit worden gemaakt. Zolang zijn de foto’s even opgeborgen.”

Een markante man in het rijtje predikanten is prof. G. Wisse. „Ik vermoed dat er in deze consistorieruimte heel wat dogmatische gesprekken zijn gevoerd.”

In de tijd van ds. Wisse klom de predikant vanuit de consistoriekamer via een trap rechtstreeks naar de preekstoel. „Via een deurtje in de kansel kwam hij dan de kerk binnen. In dat deurtje zat een kijkgat.” In Middelburg gaat het verhaal dat prof. Wisse voor de dienst door het gaatje de kerk inkeek. „Als er nog niet voldoende mensen in de kerk zaten, zei hij: „Broeders, we wachten nog even””, vertelt Jongepier met een glimlach.

Ook nu zit de kerk elke zondag vol en soms overvol. Uitbreiden van het rijksmonument zit er niet in. „Maar we willen hier gezien de ligging van de kerk –aan de winkelstraat– niet weg. Vanuit deze kerk kunnen we veel mensen bereiken met het Evangelie. Daar doen we veel aan. Daar gaat het om, niet om hout en steen in de eerste plaats.”

zomerserie De consistoriekamer

Achtdelige serie over consistoriekamers met een verhaal. Volgende week dinsdag deel 5: de consistorie van de gereformeerde gemeente te Nunspeet.

Lees ook in Digibron:

Middelburg: bevestiging en intrede ds. A. Hakvoort (De Wekker, 14-03-2008)

Gasthuiskerk in Middelburg 500 jaar : Chr. geref. kerk presenteert jubileumboek (Reformatorisch Dagblad, 12-09-1994)

Terugblik op 50 jaar chr. geref. kerk in Middelburg : Na komst prof. Wisse groeide gemeente (Reformatorisch Dagblad, 23-04-1986)

De Gasthuiskerk te Middelburg (Kerkhistorische Kroniek, 01-09-1971)